…page

Psalm 51: Heb medelijden met me

De tekst

Dichter bij de tijd

Psalm 51
(Bewerking: C. Leterme)

God, heb medelijden met me in je goedheid,
neem in jouw oneindige liefde weg wat ik misdaan heb.
Zuiver mij helemaal van mijn zonde,
reinig me van al wat ik verkeerd deed.

Ik weet dat ik schuldig ben:
wat ik fout deed, zie ik telkens weer voor mijn ogen.
Tegen Jou alleen heb ik verkeerd gedaan,
Jij doorziet het kwaad dat ik deed.

Jij bent rechtvaardig in je oordeel.
Als een zondig mens ben ik geboren,
maar Jij verlangt waarheid.
Geef me wijsheid diep in mijn hart.

Reinig me, maak me zonder smet, witter dan sneeuw.
Laat vreugde weer mijn deel zijn.
Jij die me gebroken hebt, laat me terug springen.
Sluit je ogen voor mijn zonden, wis mijn schulden uit.

God, geef me een nieuw, zuiver hart.
Duw me niet van Je af.
Maak me opnieuw blij om jouw redding,
geef me de kracht van een sterke geest

Dan wil ik jouw wegen tonen aan al wie verdwaald is.
Jij bent de God die me redt.
Dan zal ik jubelen om je vrijspraak:
God, open mijn lippen en mijn mond zal je lof verkondigen.

Ik weet dat Je niet naar offers verlangt
en dat Je brandoffers afwijst.
Mijn berouwvol nederig hart zal mijn offer zijn
en dat is niet weinig in je ogen, God.

Naar psalm 51
(Karel Eykman, Het hoogste woord – bijbel voor kinderen,
De Fontein, Baarn 2003, blz. 156)

Help me, mijn God.
Nooit komt meer goed wat is gebeurd.
Wat ik heb gedaan, is niet goed te maken.
Ik weet niet hoe het verder zou moeten
en dat is allemaal mijn schuld.
Help me, mijn God.
Wat ik heb gedaan, heb ik U aangedaan.
Wat verkeerd is gegaan, heb ik op mijn geweten.
Ik kan dat niet vergeten, dat blijft maar draaien.
Dat waait niet meer weg uit mijn kop.
Help me, mijn God.
Schrob mij weer schoon met schuurpapier.
Help mij mijn viezigheid wit te wassen
om mij weer helemaal heel te maken
zo, dat je de barsten niet meer ziet.
Help me, mijn God.
Ik ben blut en sta alleen maar rood.
Mijn schulden zijn door geen geld te vergelden.
Ik heb alleen mijn hart aan duizend diggelen.
Meer heb ik niet te bieden, echt niet.
Help me, mijn God.
Geef mij weer een zuivere, heldere ziel
en ik heb niet van U terug.

Maak mij nieuw
(E. Roosen in Samuel 5 07/08, uitgeverij Averbode: naar psalm 51)

Heb medelijden
met mij, Heer,
Jij die liefde bent en
grenzeloos warmhartig.

Vergeef mij
wat ik fout deed.
Was mijn hart
witter dan sneeuw.

Maak mij nieuw.
Genees mij.
En laat mij delen
in jouw vreugde.

Want ik ben maar
een kleine mens.
En alleen bij Jou
kan ik gelukkig zijn!

Stilstaan bij …

Reinigen
Dit reinigen doet denken aan de reinigingsriten bij de joden, waarbij ze helemaal ondergedompeld werden. Deze uiterlijke totale reiniging van de mens wordt het beeld van een totale innerlijke reiniging.

Vergeven
Merk op dat het gebed van David verder gaat dan de vraag om vergeving. Hij vraagt om een heel nieuw hart. Vergeving rekent niet alleen af met verkeerde daden, vernieuwing rekent af met een verkeerd gericht hart.

Scheppen
In de Bijbel kan alleen God ‘scheppen’, alleen Hij kan iets volkomen nieuw maken. David weet dat hij niet zelf kan zorgen voor een zuiver hart, dat hij daarvoor aangewezen is op God zelf.

Zuiver hart
Het probleem van David zit in zijn hart dat onzuiver is, verdeeld, onstandvastig, onstabiel in toewijding (voor God maar ook voor veel andere zaken). Een zuiver hart is transparant in relatie tot God. Het is de bron van zuivere gedachten, verlangens, gevoelens en intenties.

Wegen
Met die 'wegen', de 'wegen van het leven', worden de raadgevingen van God bedoeld, die in de Bijbel staan.

Bij de tekst

Twee delen

De tekst zijn twee delen te onderscheiden:
. het eerste gedeelte is een schuldbekentenis
. het tweede gedeelte is een vraag om vergeving en vernieuwing.

Historische context

Volgens vers 1 werd deze psalm geschreven door koning David. Ze verwijst naar een dramatisch moment in zijn leven: hij heeft Batseba, de vrouw van Uria, zwanger gemaakt en liet haar man doden om met haar te kunnen trouwen. (2 Samuel 11, 1-17)
De profeet Natan wees hem op zijn schuld. David die zijn schuld inzag wilde nooit meer nog zo’n fout maken. Omdat hij dat niet op eigen kracht kon, bad hij tot God om vergeving en vroeg hij God om hem een nieuw hart te geven.

Merk hierbij op dat David geen offers bracht aan God om zijn schuld terug goed te maken, maar spijt betoonde en de wens uitte om met de hulp van God zijn leven op een beter manier aan te vatten.

Schuld / zonde

In het schuldgevoel staat de persoon centraal:
ik heb iets gedaan dat niet beantwoordt aan mijn ideale zelfbeeld.

In het zondebesef staat God centraal:
ik heb iets gedaan wat niet in de lijn ligt van wat God belangrijk vindt.

Boetepsalm

Deze psalm is één van de zeven psalmen (Psalmen 6, 32, 38, 51, 102, 130, 143) die een ‘boetepsalm’ worden genoemd. Dit zijn psalmen die gebeden werden / worden
. bij de ziekenzalving, bij de stervensbegeleiding en de uitvaart.
. ze werden / worden ook voorgelezen op bijzondere kerkelijke dagen (b.v. Aswoensdag, Goede Vrijdag).
. ze kunnen ook gelezen worden om de eigen zonden te bekennen en berouw te tonen.

In de middeleeuwen werden die boetepsalmen in bijna elk getijdenboek opgenomen.

Bijbel en kunst

Muziek

O. LASSUS

Miserere mei
Orlandus Lassus (Bergen in Henegouwen, 1532 - München, 14 juni 1594) zette deze psalm, samen met de andere boetepsalmen, op muziek in opdracht van Albrecht V van Beieren voor de liturgie van de Goede Week.

Klik hier om deze psalm te beluisteren.

G. ALLEGRI

Gregorio Allegri (1582 – 1652) was een Romeinse priester en componist van barokke kerkmuziek.
Zijn bekendste werk is het Miserere (Psalm 51). Hij componeerde het in 1638 voor twee koren, het ene vier- en het ander vijfstemmig. Dit stuk wordt sindsdien jaarlijks op Goede Vrijdag in de Sixtijnse Kapel uitgevoerd.
Paus Urbanus VIII was zo op dit werk gesteld, dat hij vond dat het niet buiten het Vaticaan uitgevoerd mocht worden. Daarom werd de partituur ervan goed verborgen gehouden. Maar daar kwam een einde aan toen Mozart (14 jaar) in 1770 met zijn vader Rome bezocht en het werk uit het hoofd opschreef nadat hij het had gehoord.

Klik hier om dit werk te beluisteren.

H. GORECKI

Miserere, Op. 44 (35 minuten)

De Poolse componist Henryk Górecki (1933-2010) schreef de muziek van het Miserere voor een groot a capella gemengd koor in 1981. Het was een aanklacht tegen het optreden van de overheid tegen de Poolse vakbond Solidarność in de stad Bydgoszcz.
Het werk bestaat uit 11 delen:
In de eerste 10 delen is 'Domine Deus noster' (Heer onze God) de enige tekst.
In het 11e deel is 'Miserere nobis' (Heb medelijden met ons) de enige tekst.

Klik hier om dit werk te beluisteren.

Suggesties

Grote kinderen

DOEN

Kalligrafie

De kinderen zoeken in de psalm de zin die hen het meest aanspreekt.
Ze schrijven die zin in mooi verzorgde letters binnen de contouren van een hart of een kruis.

Jongeren

INLEVEN

Een psalm van David

Deze psalm wordt toegeschreven aan koning David. Zijn affaire met Batseba en de moord op haar man waren de aanleiding voor deze psalm vol berouw en schuldgevoelens en de vraag aan God om hem een ‘nieuw hart’ te geven.
Lees in de Bijbel: 2 Samuel 11, 1 – 12, 25: David en Batseba
Schrijf over deze gebeurtenissen alsof het een krantenartikel was.

Lees daarna psalm 51 en herschrijf die in je eigen woorden – alsof je zelf koning David was die nu leeft.
Plaats deze herschreven psalm in een kader bij het krantenartikel dat je geschreven hebt.

Bidden om een nieuw hart

De aanleiding die koning David had bij het schrijven van psalm 51 behoort niet direct tot de leefwereld van jongeren. Wel kennen ze de toenemende aandacht voor de natuur en het milieu. Meer dan vroeger zijn ze zich bewust van de schuld die mensen hebben aan de negatieve invloed die ze op de natuur en het milieu hebben.

Ze bestuderen eerst heel goed deze psalm en zoeken / herkennen er de twee delen in:
. Deel 1: bekennen van schuld
. Deel 2: bidden om vergeving en een nieuw hart

Daarna schrijven ze hun eigen psalm (psalm nr ... - het lopende jaar) die ze richten tot de Schepper van hemel en aarde. In die psalm komen de tekortkomingen van de mens tegenover de natuur aan bod.
In die nieuwe psalm zijn er ook twee grote delen:
. een eerste deel waarin ze de tekortkomingen van de mensen tegenover de natuur verwoorden
. een tweede deel waarin ze God vragen om vergeving en om een nieuw hart dat…