Inhoudstabel
...page... Wiki page pagination has not been enabled.
Een witte dag?
Witte Donderdag, de donderdag voor Pasen, wordt 'wit' genoemd, omdat - in tegenstelling tot de andere dagen van de veertigdagentijd, waarin alles paars is (bezinning, boete, rouw) - op die dag de priestergewaden en de koorversiering wit zijn. Het is immers een grote feestdag: men herdenkt de instelling van de eucharistie en het priesterschap.
Een bijzonder avondmaal
Het Laatste Avondmaal
Het is typisch voor Witte Donderdag dat de eucharistie dicht staat bij de historische gebeurtenis. Dit komt door de voetwassing en soms ook door de communie onder twee gedaanten (nl. Brood en wijn).
Op de laatste avond van zijn leven hield Jezus met zijn leerlingen een feestmaal n.a.v. het joodse paasfeest, dat Hij een extra dimensie gaf:
- herdenking aan Hemzelf
- aanwezigheid onder de gedaante van brood en wijn.
Jezus neemt brood en wijn als tekenen van zijn lichaam en bloed. Deze oerelementen van voedsel, zijn ontstaan door breken: malen en persen. Ook Jezus' gebod van liefde kan alleen door zichzelf te plooien tot dienstbaarheid (zie voetwassing). Als men eet van dit brood en drinkt van deze wijn wil men uiteindelijk zeggen: ook ik wil mij plaatsen in de lijn van Christus. Nl.:
. zoals Jezus brood brak en deelde met zijn medemens ...
... zo ook willen zijn volgelingen delen met anderen
. Zoals Jezus wijn dronk als herinnering van het verbond met God...
... zo ook willen zijn volgelingen hun verbondenheid met God beleven.
Sedermaaltijd
De laatste keer dat Jezus met zijn apostelen at, vierde hij het joodse Paasfeest.
Het joodse Pesach herdenkt de bevrijding uit Egypte en het ontstaan van het joodse volk. Het feest begint met de sedermaaltijd. Het is een maaltijd met verhalen, gebeden, zegeningen en gezangen. Al wat op tafel komt, herinnert aan wat vroeger gebeurde met het joodse volk. Volgens een vast patroon (seder betekent: orde) wordt aan tafel het verhaal van de Uittocht uit Egypte verteld. Dit verhaal wordt ingeleid door de jongste aan tafel: “Waarom is deze avond anders dan andere?”
PESACH
Dit joodse feest wordt thuis gevierd: de bewoners van het huis en hun gasten, herdenken bij het eten de slavernij in Egypte en de uittocht uit dat land.
. dit komt tot uiting in de symbolische betekenis van de spijzen
. dit wordt uitgesproken in antwoord op de vraag van de jongste deelnemer:
‘Waarom is deze avond anders dan anders?’
. gedurende de maaltijd worden vier bekers wijn op rituele wijze gedronken.
Elk van die bekers belicht een bepaald facet van het feest.
Verre voorbereiding
Gedurende de week die aan Pesach voorafgaat, worden alle broodkruimels uit het huis verwijderd
De feesttafel
Op de mooi versierde tafel staan:
. Kaarsen
. Wijnbekers
worden gevuld en gedronken als zegening en dank voor Gods daden.
. Schaaltjes zout water
Hierin worden de groenten gedoopt.
Het zoute water herinnert aan de tranen van de Hebreeuwse slaven.
. Matses (ongedesemd brood)
herinneren aan het haastig vertrek uit Egypte. De joden vertellen dat de Israëlieten geen tijd hadden om het brood te laten rijzen. Matses zijn een restant van het vroeger feest van de eerstelingen van het veld - landbouwersfeest)
. De sederschotel
met:
Bittere kruiden (O.a. mierikswortel)
herinnert aan de bitterheid van de slavernij in Egypte
Vruchtenmoes (charoset)
heeft de kleur van het leem waarmee de Israëlieten in Egypte stenen maakten.
Gebraden lamsbeentje
herinnert aan het lam dat in Egypte werd geslacht, de avond voor de Uittocht.
(restant van het vroegere feest van de eerstelingen van de kudde - nomadenfeest)
Gekookt ei
symbool van nieuw leven, hoop, nieuw land.
Groene groenten (o.a. peterselie, selder…)
herinneren aan de vruchten van het nieuwe beloofde land, aan vrijheid.
Liturgie
Chrisma
Op Witte Donderdag draagt de bisschop samen met de dekens in de kathedraal, de 'chrisma-mis' op. Dit is een eucharistieviering waarin drie oliën gewijd worden:
- de olie van de catechumenen (oleum catechumenorum)
Catechumenen of geloofsleerlingen zijn mensen die zich voorbereiden op het doopsel. Zij worden met de olie van de catechumenen gezalfd in een viering waarbij aan God gevraagd wordt dat Hij hun zijn Geest zou geven als kracht bij de keuze die ze maken.
- de olie van de ziekenzalving (oleum infrirmorum)
Terwijl de priester of de diaken het voorhoofd en de handen van de zieke zalft zegt hij: 'Moge Jezus je door deze zalving en door zijn liefde bijstaan met de kracht van zijn Geest.'
- chrisma (een mengsel van zuivere olijfolie en fijne balsem) dat gebruikt wordt bij doopsel, vormsel en priesterwijding.
Na deze viering halen de vertegenwoordigers van de verschillende federaties de H. Oliën af. Tijdens het jaar worden ze gebruikt bij: doopsel, vormsel, ziekenzalving en priesterwijding.
Geratel
Sinds de Middeleeuwen worden geen kerkklokken meer geluid noch bellen gerinkeld vanaf het 'Gloria' op Witte Donderdag tot de avond van Paaszaterdag. Deze stilte doet denken aan lijden en dood van Christus. (Aan kinderen vertelt men dat de klokken naar Rome vertrekken om eieren te halen.) In de eucharistie gebruikt men houten ratels of kleppers. (Vroeger gebruikten lepralijders zo'n ratels om hun doortocht kenbaar te maken.)
Voetwassing
In sommige kerken wast de priester de voeten van 12 aanwezigen, naar aanleiding van het evangelie van die dag.
Opruiming
Na de eucharistieviering op Witte Donderdag halen de priester en de misdienaars alle versieringen van het altaar weg.
Kerkgeschiedenis
Op Witte Donderdag werden vroeger de zondaars (zie: Aswoensdag) na hun boetetijd weer in de gemeenschap opgenomen om het paasfeest te kunnen meevieren. Er werd verzoening met hen gevierd. Bij het begin van die plechtigheid droegen zij vuile kleren en hadden de mannen een stoppelbaard. Na de gebeden en zegeningen van de bisschop, gingen zij zich scheren, wassen en netjes omkleden. Ze verschenen dan letterlijk maar ook figuurlijk als nieuwe mensen om de eerste van de (toen) drie missen mee te vieren.
Vanaf de Middeleeuwen tot na het Tweede Vaticaans Concilie was het de gewoonte om alle beelden en ook kruisbeelden in de kerk met een witte stof te bedekken.
Suggesties
EVEN TESTEN
Witte Donderdag
Witte Donderdag is de laatste donderdag voor .............
De priester draagt dan ......... in plaats van ......... .
......... is een feestelijke kleur want op Witte Donderdag
herdenken wij het ..........................
van Jezus en zijn apostelen.
Zij vierden toen het joodse.........
In de kerk denken wij nu elke week terug aan wat Jezus toen deed:
het breken van het .......... en het drinken van de .........
Dit noemen wij de ....................
Vul in met:
brood - paasfeest - wit - eucharistie - paars
Pasen - wijn - laatste avondmaal - wit.
VIERTAFEL
Matses
Wie een versierde ‘paasboom’ heeft, kan er met Witte Donderdag een matse bij neerleggen.
OP STAP
Da Vinci: Het laatste avondmaal
Wie in de buurt is van Tongerlo, kan een abdijbezoek plannen en er de kopie op doek bezichtigen van de fresco van Leonardo Da Vinci: ‘Het laatste avondmaal’
DOEN
Charoset
Maak je eigen charoset (gerecht uit de sedermaaltijd) met: ± 350 g zoete appelen, 40 g fijngehakte noten of amandelen, 40 g bruine suiker, 1 theelepel kaneel, 2 eetlepels wijn of druivensap. Verdeel de appelen in vier parten. Rasp elk partje (als je de schil er aan laat, lukt dit vlot). Voeg alle overige ingrediënten hier aan toe. Roer alles goed door elkaar.
Klik hier voor nog meer gerechten.
Het laatste avondmaal in 'bijbelin1000seconden'
. Johannes 13, 1-15: Jezus wast voeten
. Matteüs 26, 14-56: Verraad van Judas en laatste avondmaal
. Marcus 14, 10-25: Verraad van Judas en laatste avondmaal
. Marcus 14, 12-16.22-26: Het laatste avondmaal
. Lucas 22, 14-38: Het laatste avondmaal