...page... Wiki page pagination has not been enabled.

Het boek Tobit

Ontstaan

Dit boek werd geschreven rond 200 voor Christus in de diaspora, ergens in Egypte of Mesopotamië of … . Het is een verzonnen, nogal sprookjesachtig verhaal met een rijke boodschap, een verhaal dat doet nadenken: een verhaal hoeft niet echt gebeurd te zijn om waar te zijn!
Het boek Tobit zit vol onjuistheden over geschiedenis en aardrijkskunde.
Bijvoorbeeld: als Tobias alle koningen van Assyrië zou gekend hebben, waarvan de namen in het boek vermeld staan, dan zou hij 257 jaar geleefd hebben!

De oorspronkelijke tekst die wellicht in het Hebreeuws of het Aramees (taal die Jezus sprak) geschreven werd, bestaat niet meer. We kennen het boek alleen nog maar in een korte (in de Codex Vaticanus en in de Codex Alexandrinus) en een lange Griekse versie (in de Codex Sinaïticus). De korte versie is hoogstwaarschijnlijk een bewerking van de lange versie, die dichter bij het origineel staat.

Structuur

Concentrische opbouw
A Opschrift en inleidend verhaal
B Afscheidsrede van Tobit
C Ontmoeting met Rafaël
D Heenreis
E bruiloft
D' Terugreis
C' Afscheid van Rafaël
B' Danklied van Tobit
A' Naschrift: laatste woorden van Tobit

Betekenis

Dit boek gaf de joden de steun die ze nodig hadden om in een vreemde omgeving weerbaar te blijven en hun identiteit te bewaren. Dit door:
- de wet te onderhouden
- de nood van uw volksgenoten te verlichten
- en te trouwen met iemand van het eigen volk.

En God?
Zijn naam wordt nauwelijks vermeld in het boek Tobit. God zit verscholen in het doen van mensen - zeker in de 'engelen' onder hen.

Thema's

. Oud worden, verlies, loslaten, afscheid nemen (Tobit en Anna)
. Vroomheid die gepaard gaat met menselijkheid.
. Lijden, angst, problemen... die niet het laatste woord hebben.
. Volwassen worden (Tobias en Sara).
. Zorgen, beschermen, begeleiden (Rafaël)
. God die mensen beschermt en hen leidt op al hun wegen.
. De 'weg' naar het geluk die een weg is van waarheid en gerechtigheid.

Namen

De namen geven de boodschap van het boek weer.
Centraal staat de goedheid, het tof-zijn van God: op Hem kun je vertrouwen. Hij laat de mensen - en zeker zij die in nood zijn - niet in de steek. Hij helpt (zie: 'Azarias') en geneest (zie: 'Rafaël')

Anna	= Barmhartigheid
Tobias	= God is goed. ('Tof' in het Hebreeuws)
Ananias	= JHWH is barmhartig
Azarias	= JHWH helpt. Naam waarmee de engel Gabriël zich voorstelt.
Asmodeüs	= verwoester
Sara	= vorstin of prinses
Raguel	= vriend van God
Rafaël	= God geneest

Suggesties

Kinderen met een mentale handicap

DOEN

Het boek Tobit

Vertellen
Schrijf vooraf het verhaal uit, aangepast aan het niveau van de kinderen: korte zinnen, een- of tweelettergrepige woorden, zonder zij sprongen: een verhaal dat van het begin naar het einde loopt met zo min mogelijk figuranten. In dit geval alleen: Tobit, Anna, Tobias, de engel Gabriel en Sara. De rest is familie, vriend of kennis.
Als je het verhaal vertelt, doe dan de bewegingen die in de vertelling zitten zo lijfelijk mogelijk voor: loop, stop, ga zitten, sta weer op ...

Opsplitsen in fragmenten
Vertel het verhaal een tweede keer. Controleer wat is bijgebleven. Splits tegelijk het verhaal op in fragmenten. Ieder krijgt een stukje en mag dat gaan tekenen.
'Straks leggen we alle stukjes bij elkaar en dan hebben we het hele verhaal in beeld.'

Boekje maken
Geef bij iedere tekening in één zin weer waar het over gaat, wat de kern is van bewust fragment.
Maak er een mooi boekje van (plastic kaftje, inbindringetje... Dat heeft te maken met eerbied voor het verhaal. Het boekje wordt bewaard, zodat ze er later nog eens naar terug kunnen grijpen.

Vieren
In een viering komen alle kinderen één voor één naar voren en zeggen bij hun eigen tekening waar het over gaat.

Grote kinderen

INLEVEN

Het verhaal van Tobit

Verloop
Lees eerst het verhaal van Tobit.
Bekijk dan deze miniatuur:

- Wie zijn de verschillende personen die afgebeeld worden?
(v.l.n.r.: vrouw van Tobias, Tobias, Tobit, engel Rafaël)
- Waarom wordt Tobias uitgebeeld met dichte ogen?
(Hij is blind)

Merk op:
. De belangrijke plaats die het hondje krijgt op deze miniatuur.
. De rijke woonst van Tobias en zijn vrouw.
. De engel die afgebeeld wordt met vleugels en een nimbus / aureool achter zijn hoofd.
(De nimbus verwijst naar het goddelijke dat in de engel tot uiting komt; de vleugels tonen aan dat hij zich snel kan bewegen tussen de wereld van God en die van de mensen.)

Inleven:
- Wat zouden de verschillende figuren op deze miniatuur elkaar te zeggen hebben?
- Hoe zou jij dit verhaal nu uitbeelden? Maak er een collage van.
(Zoek in tijdschriften figuren die kunnen doorgaan voor Tobias en zijn vrouw, Tobit en de engel. In welk huis zou Tobias wonen? Welke hond zouden ze hebben? Zouden ze leven op het platteland? Of in de stad? …)

VERDIEPEN

Namen hebben een betekenis

(C. LETERME in Samuel plus, uitgeverij Averbode, 2008 nr 4)

De personen in de tekst hebben een naam met een betekenis.
De kinderen zoeken op welke betekenis elke naam heeft

Anna - genade
Tobias - Jahweh is goed
Rafaël - God geneest
Sara - Prinses
Tobit - God is goed

Ze zoeken ook op hoe de betekenis van die naam duidelijk wordt in het leven van de persoon die die naam draagt.
- Rafaël: God geneest
Rafaël geneest Sara en Tobit

- Tobit: God is goed
Tobit zorgt ervoor dat zijn overleden geloofsgenoten begraven worden

- Tobias: Jahweh is goed
Tobias heeft een goede relatie zijn vader en met Sara.

Daarna zoeken ze de vertaling of de betekenis van hun eigen voornaam.
(Indien je in hoeken werkt, zorg je ervoor dat in deze hoek een PC met internetverbinding is en/of een aantal boeken (bibliotheek / schoolbibliotheek) waarin men de betekenis van namen geeft.)

De kinderen schrijven op welke manier de betekenis van die naam in hun leven duidelijk wordt.

Een andere mogelijk is dat de kinderen de letters van hun naam onder elkaar zetten. Bij elke letter schrijven ze een kwaliteit die iemand heeft. De eigenschap(pen) van het kind die overeenkomen met de betekenis van de naam, worden in het rood geschreven. bv.:
T - tof
O - overbezorgd
B - blij
I - ijzersterk
A - aandachtig
S - solidair

De vele gezichten van liefde

In het verhaal van Tobit, kunnen de kinderen verschillende soorten van liefde ontdekken: vriendschap, ouderliefde, liefde tussen man en vrouw, kinderliefde.

Kleur de zinnen geel die de liefde tonen van een kind voor zijn ouders, of van een ouder voor zijn kind.
Kleur de zinnen rood die de liefde tonen van een man voor een vrouw, of een vrouw voor een man.
Kleur de zinnen groen die vriendschap tonen.

O Zoek iemand die je daarbij kan vergezellen.

O Al die tijd keek Anna of haar zoon er nog niet was.

O Tobias trouwt met Sara.

O Tobias streek gal van de vis op de ogen van zijn vader.

O Toen Tobias Sara zag, wilde hij met haar trouwen.

O Intussen reisde Rafaël verder om het geld op te halen.

Schrijf daarna in het midden van het bord / een flap het woord ‘Liefde’. Er rond komen in hoofdletters vormen van liefde die de kinderen in het verhaal van Tobit gevonden hebben. Vul verder aan met nog andere vormen van liefdesrelaties tussen mensen. (broederliefde, zusterliefde, verliefdheid ...)

Echte liefde

Teken er een hartje bij als ze naar jouw aanvoelen de ander echt laten leven

1. Mama is ongerust wanneer ik wegrijd met de fiets
2. De juf/meester vertrouwt me als ik het geld voor de melk mag ophalen.
3. Mijn vriend wil dat ik alleen met hem speel
4. Papa zorgt ervoor dat ik niet overal op het internet kan
5. God komt niet direct tussen in de wereld, omdat Hij mij niet wil verplichten in Hem te geloven;
6. De strips van mijn vrienden zijn ook een beetje die van mij. Daarom mag ik ze net zolang houden als ik dat wil.
7. Mama vraagt nooit of ze mijn huiswerk mag zien.
8. Mijn zus wil niet dat haar vriend naar de film gaat zonder haar.
9. Ik leen mijn skates aan niemand, om discussies te vermijden als hij beschadigd is.
10. Als ik bid, probeer ik nooit te zeggen: ‘geef mij’ of ‘ik zou willen’

Wat is het mooiste teken van liefde dat je in je leven kreeg? Maak er een tekening van, of schrijf er over.

God in het verhaal van Tobit

Wie speelt nog een rol in dit boek, maar kwam nog niet aan bod?
Iemand die luistert naar het ongeluk dat beide families kennen en die iemand stuurt om hen te helpen.
De kinderen verwoorden hoe zij over God denken.
Zoek in het verhaal drie momenten waarbij hij vermeld wordt.
Doet God in het verhaal van Tobit wat jij van God verwacht?
Wat wel?
Wat niet?

Overweging

Paul Kevers

Het Bijbelboek Tobit

(P. KEVERS in Samuel plus, uitgeverij Averbode, 2008 nr 4)

Het verhaal van Tobit is meer dan tweeduizend jaar oud, maar blijft zeer herkenbaar. Het gaat over ziekte en genezing, over faalangst en vertrouwen, over loslaten, afscheid nemen en volwassen worden, over op weg gaan en thuiskomen. Het vertolkt de overtuiging dat ieder mens eens door God van alle angst bevrijd wordt. Er zijn verschillende invalshoeken om dit Bijbelverhaal te lezen en te herkennen.

1. Het verhaal van de oude Tobit en zijn vrouw Anna
Het kwaad treft goede mensen. Tobit wordt blind en er ontstaan spanningen in het gezin. Van ontreddering vraagt Tobit om te mogen sterven. Redding zal er pas komen wanneer Tobit en Anna hun enige zoon Tobias durven loslaten en op pad sturen. Dit verhaal gaat over verlies en afscheid nemen, over spanningen in huwelijk en gezin, over bezorgdheid om de toekomst. Maar het gaat ook over aanvaarding en genezing.

2. Het verhaal van de jonge Tobias en Sara
Dit verhaal gaat over de groei naar volwassenheid. Over de drang om thuis weg te gaan en zijn eigen weg te zoeken. Over faalangst ook: kan ik de verwachtingen die anderen in mij stellen, wel waarmaken? En over het aanlokkelijke én bedreigende van de seksualiteit.
Tobias en Sara komen erdoorheen, dankzij het nodige geduld en het vertrouwen in zichzelf en in de God van het leven.

3. Het verhaal van Rafaël, de reisgezel van Tobias
Rafaël ('God geneest') is de zichtbare gestalte van God als behoeder en genezer. Het proces van genezing en volwassenwording speelt zich af onder de leiding van de engel van God - die pas op het einde van het verhaal als zodanig herkend wordt. Alles wat teer en kwetsbaar is, behoeden: dat behoort tot de taak van de mens. God schenkt engelen van mensen aan elkaar. Maar mensen kunnen die taak pas volbrengen vanuit de grondervaring dat ze zelf behoed en geleid worden en geborgen zijn. Daarvoor staat Rafaël symbool in dit prachtige verhaal.