Inhoudstabel
...page... Wiki page pagination has not been enabled.
Matteüs 6, 7-15: Het onzevader
Matteüs 6, 7-15 // Lucas 11, 2-4 // Marcus 11, 25-26
De tekst
Dichter bij de tijd
(Bewerking: C. Leterme)
Als gij bidt,
Prevel dan niet eindeloos,
zoals de heidenen dat doen,
want die denken
dat hun vele woorden ervoor zorgen
dat ze verhoord zullen worden.
Doe hen dus niet na,
want nog voor jullie iets vragen,
weet jullie Vader wat jullie nodig hebben.
Daarom moeten jullie zo bidden:
Onze Vader in de hemel,
Uw Naam worde geheiligd;
Uw Rijk kome,
Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood.
En vergeef ons onze schulden,
zoals ook wij vergeven hebben aan onze schuldenaren.
En breng ons niet in beproeving,
maar verlos ons van het kwade.
Want als jullie de mensen hun fouten vergeven,
zal jullie Vader in de hemel ook jullie vergeven.
Maar als jullie de mensen niet vergeeft,
zal jullie Vader in de hemel
jullie fouten ook niet vergeven.
Stilstaan bij …
Bidden
Bidden is te vergelijken met spreken: men zegt tot God wat men hoopt, gelooft, verwacht...
Maar bidden is ook te vergelijken met luisteren: men probeert stil te worden om God beter te leren kennen. Zo voelt men beter aan wat God verwacht.
Vader
Typische manier waarmee Jezus God aanspreekt.
Door God zijn Vader te noemen, wordt duidelijk dat Jezus de zoon van God is. Wanneer zijn volgelingen God ook als Vader mogen noemen, zijn zij dus ook zonen of dochters, kinderen van God. Een verwantschap die een hele taak met zich meebrengt.
Naam
In deze context bedoelt Lucas er God zelf mee. Uit eerbied en ontzag voor God, wordt de eigen naam van God niet uitgesproken.
Dagelijks brood
Beeld voor wat echt nodig is.
Vergeven
Als men iets verkeerd gedaan heeft, en de ander zegt: ‘Ik neem je dat niet kwalijk’, dan is dat ‘vergeven’. Voor christenen is Jezus hierbij hun grote voorbeeld. Hij zei dat de liefde van God zo groot is dat Hij de fouten van de mensen vergeeft.
Leid ons niet in bekoring / beproeving
= Help ons staande te blijven in een wereld waarin andere normen en waarden gelden dan die die in het onzevader worden uitgesproken.
Bij de tekst
Bronnen van het onzevader
Nogal wat exegeten menen dat het onzevader niet letterlijk zo door Jezus gebeden werd. Dit gebed is waarschijnlijk gegroeid binnen de liturgie van de eerste christenen. Speelden hierbij een rol:
Het leven van Jezus
Het gebeuren in de hof van Olijven
'Vader'
'Niet mijn wil, maar uw wil geschiede.' Matteüs 26, 39.42.
'Waakt en bidt, dat gij niet op de bekoring ingaat' Matteüs 26, 41.
Zijn woorden
'Als gij aan de mensen hun fouten vergeeft, zal uw hemelse Vader ook u vergeven' Matteüs 6,14.
'Zo zal ook mijn hemelse Vader met ieder van u handelen die niet zijn broeder van harte vergiffenis schenkt.' Matteüs 18,35.
Het Oude Testament
Jezus Sirach 28, 2-4:
'Vergeef uw naaste het onrecht dat hij deed: dan worden, wanneer je erom bidt, je eigen zonden vergeven. Kan een mens, die tegenover een medemens in zijn kwaadheid volhardt, bij God om verzoening vragen? Hoe kan hij, die onverbiddelijk is voor zijn evenmens, om vergeving bidden voor zijn eigen zonden?'
Kaddisj-gebed
Dit joodse gebed (ook Heiliggebed, genoemd naar het eerste woord quades = heilig), besloot al de dienst in de synagoge toen Jezus leefde:
Groot en heilig is uw verheven naam in de wereld,
die U naar uw wil hebt geschapen.
Laat uw rijk komen, spoedig, binnenkort, voor ons en heel Israël!
Laat ons hierop zeggen: Amen!
Uw verheven naam zij geprezen nu en altijd. Geprezen en
verheerlijkt, geloofd en bezongen worde uw heilige naam, hoog
verheven boven lofzang en lied, boven eer en troostzangen,
die voor U weerklinken in deze wereld.
Laat ons hierop zeggen: Amen!
Uit de hoge hemelen kome de volheid van vrede en levensgeluk voor
ons en heel Israël!
Laat ons hierop zeggen: Amen!
Gij die vrede maakt in uw hemelen, laat vrede komen over ons en
heel Israël!
Laat ons hierop zeggen: Amen!
Matteüs en het woord 'God'
Uit respect voor God vermijdt Matteüs zoveel mogelijk het woord 'God'. Daarvoor gebruikt hij vervangwoorden / substituten.
Bijvoorbeeld:
Naam
'Uw naam worde geheiligd'
Hemel
Het 'Rijk der hemelen', terwijl Marcus en Lucas het hebben over het Rijk van God.
Suggesties
Grote kinderen
EVEN TESTEN
Vul in
Vul elk woord in dat er niet staat.
Onze ..................die in de hemel zijt,
Uw .................worde geheiligd.
Uw .............. kome,
Uw .............. geschiede, op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks ................
en vergeef ons onze schulden
zoals ook wij ................ aan onze schuldenaren.
En breng ons niet in beproeving
maar .............. ons van het kwade.
Het onzevader
Knip de volgende zinnen uit
en laat de kinderen ze in de juiste volgorde op een blad kleven.
BELEVEN
Refreingebed
Geef de kinderen wat tijd om vrijuit na te denken bij een zin uit het onzevader.
In een gesprek daarover noteer je de gedachten van de kinderen met trefwoorden op een bord of op een flap. Geïnspireerd door dit gesprek schrijven de kinderen daarna een eigen gebed, waarvan de startzin, de vierde en de zevende regel telkens dezelfde zin is.
Onze Vader, die in de hemelen zijt …
..................................
..................................
Onze Vader, die in de hemelen zijt …
..................................
..................................
Onze Vader, die in de hemelen zijt …
Schrijf je eigen Onzevader
Onze Vader
die in de hemel zijt,
Met de volgende woorden spreek je God aan.
................................................................................................................
...............................................................................................................
Uw naam worde geheiligd,
Uw Rijk kome, Uw wil geschiede,
op aarde zoals in de hemel
Met de volgende woorden zeg je aan God wat je van Hem vindt.
................................................................................................…........
.........................................................................................................…
.........................................................................................................….
..............................................................................................................
Geef ons heden ons dagelijks brood,
en vergeef ons onze schulden
zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren,
en breng ons niet in beproeving
maar verlos ons van het kwade.
Met de volgende woorden vraag je aan God iets wat heel belangrijk voor je is.
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
Amen.
Met het volgende woord / de volgende woorden, beëindig je jouw gebed aan God.
.................................................................................................................
..............................................................................................................…
BIDDEN
Jezus leert ons bidden
(Naar: Stap voor stap op weg naar je eerste communie, Patmos, Pelckmans, 2005, p. 20)
Onze Vader
God, Vader van iedereen.
die in de hemel zijt
Die nooit iemand heeft gezien maar toch bij ons is.
uw naam worde geheiligd
Jouw naam is heel bijzonder: ‘Jij bent er voor ons’.
Uw Rijk kome.
Uw wil geschiede
Wij geloven in jouw droom van vrede met de mensen.
op aarde zoals in de hemel.
Wij blijven met jou en met elkaar verbonden.
Geef ons heden ons dagelijks brood.
Geef ons wat wij broodnodig hebben elke dag opnieuw.
En vergeef ons onze schulden,
Vergeef ons wanneer we verkeerd deden.
zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren.
En leer ons hoe we anderen kunnen vergeven.
En breng ons niet in beproeving
maar verlos ons van het kwade.
Maak ons sterk om steeds weer de juiste weg te kiezen.
Amen
Zo is het: ik sta er helemaal achter.
TIP
Laat de bovenstaande tekst door twee kinderen voorlezen: één kind leest de gewoon gedrukte tekst voor, het andere kind leest de vetgedrukte tekst voor. Dit verhoogt het mediterend karakter van dit gebed.
Jongeren
VERDIEPEN
Vader
Maak een woordspin rond 'vader': schrijf alle woorden op die in je hoofd opkomen als je het woord 'vader' hoort.
Onderlijn dan de woorden die te maken hebben met: 'Vader, oorsprong van leven';
Omcirkel de woorden die te maken hebben met de relatie 'Vader / kind'
Sta er bij stil dat als men het 'Onze Vader' bidt, men niet alleen tot God bidt als diegene die als een vader is voor zijn kinderen, maar ook als diegene die aan de oorsprong van het leven staat.
Dat het in het 'Onze Vader' niet zomaar om een vader gaat, wordt al duidelijk door de zin: 'die in de hemelen zijt': we kunnen God wel als een vader aanvoelen, maar toch is Hij ook anders.
Maak zelf, met eigen woorden, een kort gebed tot 'Onze Vader', waarbij je recht doet aan de dubbele inhoud van het woord 'vader'.
Het 'Onze Vader'
(naar C. LETERME in Samuel Plus, uitgeverij Averbode, 2004, nr 4)
Vooraf
Noteer elk van de zeven zinnen uit het Onzevader op zeven aparte bladen.
Verloop
Verdeel de groep jongeren in zeven. Geef aan elk van de groepjes een blad met één van de zinnen van het Onzevader. Laat elk van die groepjes reageren op die zin.
Bijvoorbeeld:
- Wat betekent die zin voor mij?
- Wat vind ik moeilijk aan die zin?
- Welke bedenkingen heb ik erbij?
Deze reacties schrijven ze op het blad dat ze kregen.
Laat de groepjes de bladen een paar keer doorgeven, zodat de jongeren zo bij verschillende zinnen kunnen stilstaan.
Bespreek nadien elke zin van het Onzevader vanuit hun vragen, bedenkingen en opmerkingen.
Daarna formuleren ze elke zin van het Onzevader opnieuw met hun eigen woorden, zodat ze genoodzaakt worden om dieper in te gaan op de betekenis van de zinnen.
Sluit deze activiteit af met het bidden tot God, onze Vader, met de woorden die de jongeren gevonden hebben.
Een eigen Onzevader
De jongeren nemen alle woorden van het Onzevader door, en zoeken bij elk belangrijk woord een viertal woorden of begrippen die net iets anders betekenen.
Bijvoorbeeld:
onze
die van ons
mijn
mijn eigen
van iedereen
vader
papa
mama
moeder
baas
Daarna schrijven ze elk hun eigen Onzevader, waarbij ze eventueel nog nieuwe vondsten gebruiken.
Eventueel kan men daarna met de hele groep een nieuw Onzevader schrijven, met de beste zinnen van ieder uit de groep.
Een apart Onzevader
Versie 1
(Naar Adema N. 't Martinus Blad, Voorburg 1983)
Mens:
Onze Vader
God:
Ja, hier ben ik. Wat is er?
Mens:
Hé, ik krijg antwoord. Wat is er aan de hand?
God:
Ik antwoord altijd, maar je hoort me vaak niet zo goed
Mens:
Maar, ik wil het Onze Vader bidden.
God:
Ga je gang maar.
Mens:
Die in de hemelen zijt
God:
Hoe zie jij die hemelen?
Mens:
Dat weet ik eigenlijk niet. Iets moois met veel licht.
God:
Ik begrijp wat je ermee wil zeggen.
Mens:
Uw naam worde geheiligd
God:
Wat bedoel je daarmee?
Mens:
Wel... niet 'godverdomme' zeggen en zo
God:
Nee inderdaad, dat kun je beter niet doen.
Maar er zit meer achter. Denk er maar eens over na.
Mens:
Uw Rijk kome
God:
Ja, dat rijk van liefde, rechtvaardigheid, vrede...
Dat is het beste wat de mens kan overkomen... Maar wat doe jij ervoor?
Mens:
Ik probeer eerlijk te leven, geen geweld te gebruiken en zo...
God:
Probeer eens evenveel van de andere mensen te houden als van jezelf.
Anders duurt het nog een hele poos vooraleer mijn rijk er is.
Mens:
Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel
God:
Als je dat doet, komt mijn rijk al heel wat dichterbij. Weet je wel wat mijn wil is?
Mens:
Eigenlijk niet.
God:
Kijk maar even naar mijn Zoon, hoe Hij geleefd heeft
en luister naar wat hij gezegd heeft...
Mens:
Geef ons heden ons dagelijks brood.
God:
Daar heb jij niet over te klagen. Jij hebt heel wat meer dan je dagelijks brood.
Maar ik zie dat miljoenen anderen geen brood hebben, zelfs geen goed water.
Wie van hen geef jij van jouw eten?
Mens:
En vergeef ons onze schulden
zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren
God:
Daar zul je nogal wat werk mee hebben...
Mens:
en breng ons niet in beproeving, maar verlos ons van het kwade.
God:
Jullie moeten geen supermensen zijn om in mij te geloven. Heb vertrouwen, want ik sta naast je. Geloof in mij. Probeer steeds meer op mij te gelijken.
Mens:
Amen, het zij zo
God:
Daar kan ik mee instemmen.
Versie 2
(Naar: Geloven Nu voor tieners, KBS, 2009, p.31-32)
Onze Vader, die in de hemel zijt,
Hoor eens, vader, Jij mag dan wel hoogverheven zijn,
maar ik heb Je hier nodig, om me heen.
Zelfs als ik het niet merk, wil ik dat Jij er bent.
Uw naam worde geheiligd,
Vader, er worden rare dingen gedaan in jouw naam.
Geen oorlog of aanslag, of ze halen Jou erbij.
Hoe kun Jij daarmee leven?
Uw Rijk kome,
Zal jouw Rijk komen, Vader? Dat wordt dan wel tijd.
Ik blijf niet wachten. Ik wil daar nu al iets van zien.
Dus schiet een beetje op.
Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel
Je kunt willen wat je wilt, Vader,
maar mag ik daar nog iets van meemaken?
En wat wil Je nu eigenlijk? En hoe kan ik dat weten?
Geef ons heden ons dagelijks brood,
Brood is wel het minste, Vader.
Zonder brood heb ik geen leven,
en zonder leven kan ik niets voor Jou doen.
Waarom zijn er zo veel die niet eens overleven?
en vergeef ons onze schulden
zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren,
Ik maak fouten. Ik weet het Vader,
maar houd op met daar over te zeuren.
Help me liever weer aan de slag,
zodat ik verder kan.
en breng ons niet in beproeving
maar verlos ons van het kwade.
Alsjeblief Vader, houd me vast.
Ik ken mezelf: voordat ik het weet, zak ik weg in hopeloosheid.
Dus sleur me daarvan weg en neem mij mijn wanhoop af!
Amen.
In de bovenstaande tekst kun je zien hoe het Onzevader inspireert tot een heel eigen gebed.
- In welke zinnen kun jij jezelf herkennen? Waarom?
- Welke zinnen vind je eigenlijk niet kunnen? Waarom?
- Herschrijf dit Onzevader. Wijzig de woorden / zinnen waar dit volgens jou nodig is. Laat ze staan als je ze goed vindt.
BEZINNEN
Bij het Onzevader
Zeg niet: "Vader",
als je geen kind kunt zijn.
Zeg niet: "Onze",
als je slechts aan jezelf denkt.
Zeg niet: "Hemel",
als je slechts aardse zaken verlangt.
Zeg niet: "Uw naam worde geheiligd",
als je voortdurend je eigen eer zoekt.
Zeg niet: "Uw rijk kome",
als je hoopt er zelf beter van te worden.
Zeg niet: "Uw wil geschiede",
als je geen tegenslag kunt dragen.
Bid niet voor het brood van vandaag,
als je niet voor de armen wilt opkomen.
Bid niet voor vergeving van schulden,
als je in wrok leeft met familie of buren.
Bid niet voor een leven zonder bekoringen,
als je voortdurend met het kwaad omgaat.
Bid niet voor een leven zonder kwaad,
als je niet op zoek bent naar het goede.
Zeg niet: "Amen" en "Zo zij het",
als je dit gebed niet ter harte neemt.
Overweging
Paus Franciscus
Opvallende afwezigheid
(Bron: Kerknet, 14 febuari 2019)
In de tekst van het Onzevader is er een opvallende afwezigheid. Mocht ik jullie vragen wat die afwezigheid is, het zou niet eenvoudig zijn te antwoorden. Er ontbreekt een woord. Denkt allen eens na. Wat ontbreekt in het Onzevader? Wat ontbreekt? Een woord. Een woord dat in onze tijd – en misschien wel altijd – door iedereen grote waardering geniet. Welk woord ontbreekt in het Onzevader dat we elke dag bidden? Om tijd te besparen zal ik het zeggen: het woord 'ik' ontbreekt.
Nooit zegt men 'ik'. Jezus leert ons bidden door op de eerste plaats 'U' in de mond te nemen. Het christelijk gebed is dialoog.
Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw Wil geschiede. Niet mijn naam, mijn rijk, mijn wil. Ik, dat kan niet. Later wordt het wij. Heel het tweede deel van het Onzevader staat in de eerste persoon meervoud: Geef ons heden ons dagelijks brood, vergeef ons onze schulden, breng ons niet in beproeving maar verlos ons van het kwade. Zelfs de meest fundamentele verzuchtingen van de mens – zoals die om voedsel tegen de honger – alle zijn ze in het meervoud.
In het christelijke bidden vraagt niemand voor zichzelf om brood. Niet: 'Geef mij', maar 'geef ons heden ons dagelijks brood'.
Het wordt voor allen gevraagd, voor alle armen der aarde. Dat mag men niet vergeten, het woord 'ik' ontbreekt. Men bidt met 'gij' en 'wij'. Dat is het onderricht van Jezus. Laten we het niet vergeten.