...page... Wiki page pagination has not been enabled.

Matteüs 26, 14-25: Judas verraadt Jezus

De tekst

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C Leterme)

Op een dag ging Judas Iskariot, een van de twaalf apostelen,
naar de hogepriesters.
- Wat krijg ik van u als ik Jezus aan u uitlever? vroeg hij.
- Dertig zilverstukken, zei de hogepriester.
Vanaf dat ogenblik zocht Judas een geschikt moment
om Jezus te laten arresteren.

Op de eerste dag van het ongedesemde brood kwamen de leerlingen bij Jezus.
- Waar wil Je dat wij het paasmaal voor Jou klaarmaken? vroegen ze
- Ga naar de stad en zegt aan de man die jullie kennen:
de Meester laat weten: ‘Mijn uur is nabij.
bij jou wil Ik met mijn leerlingen het paasmaal houden.’
De leerlingen deden wat Jezus vroeg en zorgden voor het paasmaal.

’s Avonds lag Jezus met zijn vrienden aan tafel.
- Een van jullie zal Mij verraden, zei Jezus terwijl ze aten.
Toen zijn vrienden dit hoorden, werden ze bedroefd.
- Ik ben het toch niet, Heer?
- Wie met Mij zijn hand in de schaal doopt, die zal Mij uitleveren.
De mensenzoon zal heengaan zoals over Hem geschreven staat,
maar wee de mens door wie de Mensenzoon wordt uitgeleverd:
het zou beter zijn voor hem als hij nooit geboren was.’
- Ik ben het toch niet, rabbi? vroeg ook Judas.
- Jij hebt het gezegd, zei Jezus.

Stilstaan bij ...

Judas Iskariot
Er waren twee vrienden van Jezus die Judas heetten: Judas die ook Taddeüs genoemd werd, en Judas Iskariot (= iemand uit Keriot / Kariot, een stad in Judea).
Wellicht wilde Judas Iskariot Jezus overleveren aan de hogepriesters, omdat hij teleurgesteld was in Jezus. Want Jezus riep niet op tot een strijd tegen de Romeinen, zoals de meeste joden dat van de Messias verwachtten.
Lees meer

Hogepriesters
Een hogepriester stond aan het hoofd van de priesters en de levieten, de tempeldienaren. Hij was ook de voorzitter van het Sanhedrin, de Grote Raad.
Van 18-36 na Christus was Kajafas hogepriester in Jeruzalem. Hij was de schoonzoon van Annas, die hogepriester was van 5-15 na Christus. Annas was een hogepriester met veel invloed en gezag, ook na zijn ambtstermijn. Dit is wellicht de reden waarom in het evangelie sprake is van hogepriesters.

Dertig zilverlingen
Geldstukken die ongeveer vier denariën waard waren. Dit was de prijs van een slaaf of een slavin. Een prijs die al vermeld staat in het boek Exodus: ‘Stoot de stier een slaaf of een slavin, dan moet de eigenaar aan de meester dertig zilveren sikkels betalen en moet de stier gestenigd worden.’ (Exodus 21, 32)
Ten tijde van Jezus was dit een klein bedrag.

Dag van het ongedesemde brood
Hiermee wordt het joodse paasfeest bedoeld. Op die dag werd ongedesemd brood gegeten, brood zonder desem, brood dat niet gerezen is. De joden eten op die dag zo’n brood, omdat dit herinnert aan de haastige vlucht uit Egypte.
(Desem: is een deel van het oude deeg dat men heeft laten gisten. Het werkt in deeg zoals gist.)

Paasmaal
Dit is een maaltijd die de joden elk jaar met Pesach gebruiken en die helemaal gekleurd is door de herinnering aan de tijd die zij als slaven doorbrachten in Egypte en de Uittocht uit dat land.

In de schotel steken
Meestal werd eten opgediend in een grote schotel, die in het midden van een tafel werd gezet. Iedereen at met de hand uit die schotel.

Mensenzoon
Een naam die Jezus vaak gebruikte om over zichzelf te spreken.
Op zich betekent ‘mensenzoon’: ‘mens’. De profeten gebruikten dit woord om een mens aan te duiden in zijn sterfelijkheid en nietigheid. Maar de profeet Daniël spreekt over de mensenzoon als over een koning die zorgt voor vrede en die de mensen komt oordelen.

Brood
Met het joodse paasfeest werden matses gegeten, ongedesemd broden. Toen Jezus dit feest voor het laatst vierde, gaf Hij aan dit brood, en het breken en eten ervan, een extra betekenis.
Met het brood bedoelde Hij zijn lichaam, met het breken van het brood verwees Hij naar zijn dood, met het eten ervan verwees Hij naar de eucharistie, de bijeenkomst van christenen in zijn naam.

Bij de tekst

Dertig zilverlingen

Met ‘zilverling’ zou Matteüs een ‘denarius’ kunnen bedoeld hebben, een zilveren munt, die veel gebruikt werd in het Romeinse Rijk, vooral ten tijde van de Romeinse Republiek en de eerste twee en een halve eeuw van het Romeinse keizerrijk.

Op een denarius stond aan de ene kant een afbeelding van de keizer - in de tijd van Jezus was dat vooral de afbeelding van keizer Augustus -, aan de andere kant die van een godheid.

De precieze waarde van een zilverling is niet meer te achterhalen, ook al omdat er verschillende zilveren geldstukken in omloop waren.

Munt	gewicht	waarde	30 zilverlingen
De Romeinse denarie	4 gram	dagloon van een arbeider	maandloon.
De Griekse didrachme	8 gram	2 daglonen	2x maandloon.
De Joodse sjekel	16 gram	4 daglonen	1/3 jaarloon van een arbeider

Die dertig zilverstukken contrasteren fel met de waarde van het kruikje mirre waarmee een vrouw Jezus zalfde (Matteüs 26, 6-7), en dat volgens Marcus (Marcus 14, 5) zeker driehonderd denarie waard was - het loon voor bijna een heel jaar werken.
De geringschatting van de hogepriesters voor Jezus wordt hierdoor nog duidelijker.

Bijbel en kunst

L. DA VINCI

Het laatste avondmaal
(C. LETERME, Echt tov 5, Rondom Pasen - Handleiding, uitgeverij Pelckmans 2013, p. 10; 19)

Leonardo da Vinci (1452 - 1519) was een veelzijdig kunstenaar. Tot vandaag bewonderen mensen zijn schilderijen. Tussen 1495 en 1498 maakte hij een schilderwerk in de refter van het klooster van de Dominicanen in Milaan. Het stelt het moment van het laatste avondmaal voor, waarbij Jezus zegt dat één van zijn leerlingen Hem zal verraden (Johannes 13, 21-26). Dit kunstwerk stelt de reactie voor van de verschillende apostelen, die in vier groepen van drie verdeeld zijn rond Jezus.

. Helemaal links: Bartolomeüs, Jacobus de mindere en Andreas.
Deze apostelen zijn vooral verrast om wat Jezus zegt.

. Aan de rechterhand van Jezus: Judas, Petrus en Johannes
Judas, de meest donker geschilderde figuur, van wie het gezicht bijna niet te zien is, houdt een zakje met muntstukken vast. Een gebruikelijke manier om hem af te beelden, want hij verzorgde de financies van de groep. Dit zakje kan ook verwijzen naar de zilverstukken die hij van de hogepriester kreeg om Jezus te verraden.

Petrus, een oudere man met witte haren en een witte baard, draagt een geel bovenkleed. Hij houdt een mes vast, een mogelijke verwijzing naar het zwaard waarmee hij een oor van Malchus afsloeg om Jezus te beschermen in de Olijfhof.

Johannes lijkt duidelijk de jongste van de apostelen. Hij wordt zonder baard afgebeeld. Hij zit naast Jezus, want hij was de leerling die Jezus het liefst had.

. Aan de linkerhand van Jezus: Tomas, Jacobus de meerdere en Filippus.
Tomas is vooral gekend als de 'ongelovige Tomas'. Toen de andere leerlingen vertelden dat Jezus verrezen was zei hij: ‘Ik wil zijn handen zien, met de gaten van de spijkers erin; ik wil ze met mijn vingers voelen. Anders geloof ik niet.’ Wellicht heeft Leonardo da Vinci daarom een vinger van hem opvallend groot geschilderd.

. Helemaal rechts: Matteüs, Judas Taddeüs en Simon
Matteüs die een tollenaar was, is het meest rijkelijk gekleed van de groep apostelen.

De techniek die Leonardo da Vinci gebruikte bij het schilderen van het Laatste Avondmaal was erg experimenteel en deed het schilderij geen goed, want het raakte al kort na de voltooiing in verval.
Als heel vroeg werd van dit schilderij een goede kopie op linnen gemaakt die te bezichtigen is in de abdij van Tongerlo. Andrea di Bartoli Solario, een leerling van Da Vinci, schilderde het onder toezicht van zijn meester. Er wordt verteld dat Da Vinci zelf het hoofd van Jezus en van Johannes geschilderd zou hebben.

Suggesties
Uitbeelden van ‘het laatste avondmaal’
Dertien kinderen / jongeren beelden Jezus en zijn twaalf leerlingen uit en gaan zitten in dezelfde houding als de personen op het schilderij van Da Vinci.

Vooraf
Schuif enkele tafels bijeen om er een lange tafel van te maken.
Zorg voor enkele lappen stof zodat de kinderen hun personage beter kunnen uitbeelden.

Verloop
Lees eerst voor uit het evangelie.
Verdeel daarna de rollen.

TIPS
Indien er minder deelnemers zijn dan 13, beeld dan een deel van het schilderij uit.

Indien er meer deelnemers zijn ...
. Bespreek welke personen er eventueel op het schilderij ontbreken.
Bijvoorbeeld: de vrouw van Petrus, iemand die eten op tafel zet of afruimt ...
. Creëer functies als: regisseur, fotograaf, iemand die zorgt voor de attributen / de belichting
. Laat twee groepen op hetzelfde moment het schilderij uitbeelden
. Geef de andere kinderen / jongeren een opdracht, waarvan het resultaat een plaats krijgt in een viering.

Wie is wie? Herken enkele apostelen
Toen Jezus met zijn vrienden voor het laatst samen at, zei Hij dat iemand onder hen Hem zou verraden. Die verrader was Judas. Later die avond toonde Judas aan een bende gewapende mannen wie Jezus was. De volgende dag al werd Jezus veroordeeld en gedood op een kruis.
Da Vinci beeldt het moment uit waarop Jezus zegt dat Hij zal verraden worden. Je kunt goed zien dat elk van de twaalf vrienden verbaasd reageert.

Herken je een aantal van die vrienden?
Matteüs
was een tollenaar, een man die rijk was. Hij is het meest luxueus gekleed van alle vrienden.

Johannes
Van hem wordt gezegd dat hij de jongste van de apostelen was. Daarom beelden veel kunstenaars hem af zonder baard. Hij zit meestal in de buurt van Jezus, omdat hij de apostel was die Jezus het liefst had.

Philippus
In het evangelie vernemen we dat hij Grieks kon spreken.
Daarom stellen kunstenaars hem voor met een Griekse haarsnit met veel krullen.

Petrus
Hij zal Jezus later opvolgen. Hij wordt meestal voorgesteld als een oudere man met witte haren en een witte baard. Hij draagt doorgaans een geel kleed of een gele mantel.

Judas
Hij liet Jezus arresteren. Omdat hij zorgde voor de financiën van de groep, hij meestal afgebeeld met een geldbeurs aan zijn riem of in zijn hand.

Tomas
Hij is vooral gekend als de 'ongelovige Tomas'. Leonardo da Vinci schilderde een vinger van hem heel opvallend. Toen de apostelen Tomas vertelden dat Jezus verrezen was, zei hij: ‘Ik wil zijn handen zien met de gaten van de spijkers erin en wil ze met mijn vingers voelen. Anders geloof ik niet.’

Suggesties

Kleine kinderen

DOEN

Kleuren

Bespreek eerst deze tekening vooraleer de kinderen die kleuren.
- Wie zou Judas zijn? Waarom denk je dat?
- Wat zou Jezus aan zijn vrienden zeggen?
- Waar zou jij willen zitten?

EXTRA

Klik hier voor meer suggesties bij het laatste avondmaal.