...page... Wiki page pagination has not been enabled.

Matteüs 1, 16.18-21.24a: Een engel verschijnt aan Jozef

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1521-1522)

Jakob was de vader van Jozef.
Dit is het verhaal over de geboorte van Jezus Christus.
Maria zou trouwen met Jozef, dat was afgesproken. Maar nog voordat ze getrouwd waren, werd Maria zwanger, door de heilige Geest.
Jozef was een goed mens. Hij dacht: Ik kan niet met Maria trouwen, want ze is zwanger van een ander. Ik moet haar wegsturen. Maar dat zal ik in het geheim doen, anders zullen de mensen haar behandelen als een slechte vrouw.
Toen kreeg Jozef een droom. In die droom zag hij een engel van de Heer, die zei: ‘Jozef, nakomeling van David, luister! Je kunt rustig met Maria trouwen. Want het kind dat zij verwacht, is van de heilige Geest. Maria zal een zoon krijgen. Je moet hem Jezus noemen. Hij zal zijn volk redden, hij zorgt ervoor dat al hun zonden vergeven worden.’
Toen Jozef wakker werd, deed hij wat de engel van de Heer tegen hem gezegd had.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Jakob nu was de vader van Jozef, de man van Maria.
Zij werd de moeder van Jezus die Christus genoemd wordt.
Dit gebeurde bij de geboorte van Jezus Christus.
Toen zijn moeder Maria verloofd was met Jozef,
bleek ze, voor ze samen gingen wonen, zwanger van de Heilige Geest.
Omdat haar man, Jozef, leefde zoals God het wilde,
en haar niet in opspraak wilde brengen,
dacht hij er over in stilte van haar te scheiden.
Terwijl hij dit overwoog, verscheen hem in een droom
een engel van God die tot hem zei:
‘Jozef, zoon van David, wees niet bevreesd Maria, uw vrouw, tot u te nemen.
Het kind in haar schoot is van de Heilige Geest.
Zij zal een zoon krijgen die je Jezus moet noemen,
want Hij zal zijn volk redden uit hun zonden.’
Toen Jozef wakker werd, deed hij wat de engel van God hem gevraagd had.

Stilstaan bij ...

Jozef
In de loop van zijn evangelie schrijft Matteüs bijna niet over Jozef. De reden hiervoor zou kunnen zijn dat hij zo Jezus duidelijker als zoon van God kan typeren.

Christus / Messias
Dit Hebreeuwse woord betekent ‘gezalfde’ (= ‘Messias’, ‘Christus’).
Vroeger werden de koningen van Israël gezalfd. Hiermee toonde men dat ze een bijzondere zending van God ontvangen hadden. Ook andere personen met een bijzondere religieuze zending werden soms gezalfd. (Bijvoorbeeld: de profeten)
De Bijbel zegt dat de Messias het rijk van God op aarde zal vestigen. Daarvoor zal hij de mensen bevrijden van de vreemde overheersing. Hij zal een koning zijn in de lijn van koning David. Daarom verwachtte men ten tijde van Jezus dat de Messias hen zou bevrijden van de Romeinen.

Jezus Christus
Het is zeldzaam dat de naam 'Jezus Christus' in het evangelie voorkomt.
Christus heeft niet de betekenis van een familienaam. Het is de Grieks/Latijnse vertaling van 'Messias', een titel die de eerste christenen aan gaven.

Verloofd
Een verloving gaf bij de joden al de rechten van het huwelijk. Dit betekent dat deze belofte bij wet gebonden was, en alleen door een echtscheiding kon gebroken worden. De bruid bleef nog een tijd in het huis van haar ouders, tot de bruidegom haar plechtig kwam afhalen om haar binnen te leiden in zijn woning.

Heilige Geest
Het woord Geest is afkomstig van het Hebreeuwse roeach en betekent 'adem' of 'wind'. Wie vervuld was van de Heilige Geest werd gezien als iemand die door JHWH uitverkoren was.
De unieke relatie van Jezus met God, die men in zijn leven kon waarnemen, is ook te lezen in de teksten over zijn eerste levensuren. Jozef wordt voorgesteld als de man van Maria, Jezus als de zoon van de Heilige Geest.

Rechtschapen
Wordt gezegd van iemand die leeft volgens Gods wil, zoals die staat in de Wet.

Droom
In de oudheid zag men een droom als de toegangsweg tot het bovennatuurlijke. In de bijbel is wat in een droom gezegd wordt vaak een manier om te zeggen dat het om een boodschap van God gaat.
‘Dromen’ speelden ook een grote rol in het leven van Jozef, de zoon van Jacob en Rachel (Oude Testament).
Misschien heeft Matteüs het daarom eerder over dromen dan over engelen, zoals bij Lucas.

Engel
(Grieks = boodschapper)
In de bijbel verwoorden engelen wat God te zeggen heeft. De aanwezigheid van een engel in een tekst functioneert als een soort knipperlicht: mensen hebben in het gebeuren dat verteld wordt, de aanwezigheid van God ervaren.

Jezus
(Hebreeuws: Jesjoe of Jehosjoe = JHWH bevrijdt, JHWH redt)
Matteüs legt de naam ‘Jezus’ verder uit: Hij zal zijn volk redden uit de zonden.

Naam geven
Het geven van een naam, houdt in dat de vader het kind in zijn familie / clan opneemt. Omdat Jozef stamt uit het geslacht van David, wordt Jezus zo een ‘zoon van David’.
De naam zelf heeft ook een betekenis, die een opdracht inhoudt voor het kind dat die naam krijgt.

Bij de tekst

Een geboorteverhaal

Klik hier voor meer informatie over geboorteverhalen.

Zoon van God

Deze tekst is een geloofsbelijdenis in de vorm van een verhaal: Jezus is de zoon van God, Hij zal de mensen redden uit hun zonden. Hierbij maakt Matteüs duidelijk dat het initiatief voor het nieuwe verbond tussen God en zijn volk, komt vanuit God.

Het gebeurt vaker in de bijbel dat er beeldend duidelijk gemaakt wordt dat het initiatief bij God ligt.
Heel veel vrouwen die onvruchtbaar waren, blijken uiteindelijk de moeder te worden van kinderen die op een bijzondere manier Gods beloften realiseren of woordvoerder van God worden: (aansluiten) Sara, de moeder van Isaak; de moeder van Simson; Hanna, de moeder van de profeet Samuel; Elisabet, de moeder van Johannes de Doper.
Bijzondere mensen blijken door God op een bijzondere manier in het leven geroepen te zijn.

Vergelijking met Lucas

Matteüs schreef veel beknopter over de geboorte van Jezus dan Lucas en besteedde daarbij meer aandacht aan Jozef dan aan Maria.
Lucas schrijft een totaal ander verhaal, met alleen overeenkomsten wat betreft de hoofdpersonen, de betekenis van God in het leven van Jezus en de relatie van Jezus en David.

Bijbel en kunst

Meester van het perikopenboek van Hendrik II

De droom van Jozef (voor 1014)

(Wikipedia)

Georges DE LA TOUR

Een engel verschijnt aan de heilige Jozef

Suggesties

Grote kinderen

REFLECTEREN

Engel

Laat de kinderen nadenken over:
- Waarom schrijft Matteüs over een engel?
B.v. Stel dat Matteüs helemaal niets zou zeggen over die engel, wat zou dat dan veranderen aan Jezus?
- Als je mama bij je verjaardag vertelt over de periode rond jouw geboorte, vertelt ze dan ook over een engel die jouw geboorte heeft aangekondigd? Waarom?
Voer dit gesprek als een 'filosofisch gesprek'. Dit wil zeggen dat je de kinderen stimuleert om hun standpunt / keuze te verantwoorden.

Het zou mooi zijn mochten kinderen in dit proces van nadenken ertoe komen de aanwezigheid van de engel in deze tekst te zien als een middel om te zeggen:
. dat Jezus een bijzondere persoon is
. dat het bijzondere van Jezus te maken heeft met zijn relatie tot God.

Een naam geven

- Kennen de kinderen de betekenis van hun naam?
- Verandert er iets in hun leven als ze de betekenis van hun naam kennen of zouden kennen?
Laat de kinderen hierover doordenken.

Toen Jezus leefde, besteedde men veel aandacht aan de betekenis van een eigennaam. Men zag er een opdracht in voor het leven. De meeste eigennamen in de Bijbel kan men vertalen. Zo merk je dat die namen iets te zeggen hebben: een mededeling, een opdracht, een overtuiging, een geloof ...

Bijvoorbeeld:
. De naam JEzus betekent: GOD redt
. De naam EmmanuEL betekent: GOD met ons
(Je, Jo, Ja in joodse namen verwijst naar Jahweh, God.
El in joodse namen verwijst naar Elohim, een ander woord voor God in de Bijbel)

Laat de kinderen zoeken naar een nieuwe naam voor zichzelf. Dit kan een dier, een bloem, een eigenschap ... zijn, waarmee ze willen zeggen: dit is belangrijk voor mij. Dit wil ik zijn, of dit wil ik worden.

De betekenis van mijn naam

Als je met een vaste groep kinderen werkt, kun je de betekenis van hun naam opzoeken en bij het begin van de activiteit meedelen.

Geef elk kind een stuk tekenpapier (formaat van een postkaart). In een techniek naar keuze tekenen de kinderen in het groot de eerste letter van hun voornaam. Onderaan of er tussenin noteren ze de eventuele oorspronkelijke naam met haar betekenis.

Een naam met opdrachten

Indien in de groep veel kinderen zijn met voornamen uit alle hoeken van de wereld, waarvan de betekenis en de afkomst niet zomaar te vinden zijn, kun je het volgende doen:
Elk kind noteert de voornaam van diegene die naast hem / haar zit in drukletters onder elkaar.
Zo kan elke letter de eerste worden van een woord dat iets zegt over wie naast hen zit.
B.v.
S lim
Ijdel
M oedig
O pen
Natuurliefhebber

Eventueel mogen kinderen gebruik maken van een woordenboek, of er een schuifraadsel van maken. B.v.
Sluw
VrI endelijk
Meelevend
sOciaal
aa N dachtig

Een nieuwe naam

(C. LETERME in Simon plus, uitgeverij Averbode, 2003, nr 3)

Aan elk van de kinderen in de groep wordt een nieuwe naam gegeven. B.v. een naam van een dier (vergelijk met de 'totem' bij Indianen, scouts). Dit gebeurt niet lukraak: het dier van wie de naam gekozen wordt, vertoont in zijn gedrag kenmerken van de persoon aan wie de naam gegeven wordt. Eventueel kunnen de dieren uit de axenroos hierbij een opstap vormen.
Bijvoorbeeld:
- poes (genieter)
- steenbok (wie koppig is)
- bieke / bij (wie actief, dynamisch is)