(Morguefile free stock photo license)

...page... Wiki page pagination has not been enabled.

1 Samuel 17: David en Goliat

De tekst

Dichter bij de tijd

(C. LETERME, Bijbel in 1000 seconden - map)

Saül is de koning van Israël. Hij voert oorlog tegen de Filistijnen. Die Filistijnen verzamelen hun troepen op de berghelling aan de ene kant. De Israëlieten verzamelen hun troepen op de berghelling aan de andere kant. Tussen hen in ligt het dal. Uit het kamp van de Filistijnen komt er een man naar voren. Hij heet Goliat. Hij is bijna drie meter lang, heeft een bronzen helm op zijn hoofd en draagt een pantser van brons. Over zijn schouder heeft hij een bronzen kromzwaard, in zijn hand een lans met een ijzeren punt.
- Waarom zijn jullie naar hier gekomen? roept hij naar de Israëlieten. Om oorlog te voeren? Wel, laat maar iemand naar mij komen. Als hij mij verslaat, zullen wij jullie dienen. Als ik sterker ben, worden jullie onze slaven.
Saul en de Israëlieten horen die woorden. Ze worden ze heel bang.
Veertig dagen na elkaar roept Goliat iedere morgen en avond hetzelfde.

Op een dag zegt Isaï tegen zijn zoon David:
- Breng vlug die zak geroosterd graan en deze tien broden naar je broers in het leger. Zie eens hoe het met hen gaat.
De volgende ochtend vraagt David aan een andere herder om voor zijn schapen te zorgen. Dan gaat hij met de proviand naar het front, waar zijn broers zijn.

- Hoe gaat het met jullie?
Terwijl hij met hen praat, treedt Goliat naar voren. Hij zegt weer hetzelfde als alle vorige dagen.
Als de Israëlieten hem zien, slaan ze op de vlucht en worden ze bang.
- Wat zal er gebeuren met de man die hem verslaat? vraagt David.
- Die man mag trouwen met de dochter van de koning, zeggen de soldaten, zijn familie moet dan geen belastingen meer betalen.

Saul hoort over David en roept hem bij zich.
- Niemand mag de moed verliezen, omwille van die Filistijn! zegt David tegen de koning. Ik zal met hem gaan vechten.
- David, dat kun je toch niet doen! Je bent veel te jong en hij is een echte vechtersbaas.
- Toen ik de schapen van zijn vader hoedde, kwam er soms een leeuw of een beer die een schaap uit de kudde roofde. Dan ging ik achter dat dier aan, sloeg het neer en redde het schaap uit zijn muil. En viel het dier mij aan, dan sloeg ik het dood. Met deze Goliat zal ik hetzelfde doen, omdat hij ons durft uit te dagen. God, die mij gered heeft uit de klauwen van leeuwen en beren zal mij redden uit de handen van die Filistijn.
- Ga dan. Ik hoop dat God met jou zal zijn.

Saul geeft David zijn eigen kleed, zet hem een bronzen helm op het hoofd, doet hem een harnas aan en omgordt hem met zijn zwaard. Maar David kan zich in die uitrusting niet bewegen. Daarom helpt men hem er weer uit. Dan neemt David zijn stok in de hand, zoekt vijf gladde stenen in de beek, doet ze in zijn herderstas en gaat met zijn slinger in de hand op Goliat af. Als die David ziet, bekijkt hij hem eens goed. Hij begint hem te bespotten.

- Ben ik soms een hond, dat je met een stok op me afkomt? Kom maar, dan geef ik je te eten aan de vogels en de dieren.
- Jij komt op mij af met zwaard en ander tuig, zegt David, maar ik kom op jou af met de naam van God, die jij uitgedaagd hebt.
Dan begint Goliat aan te vallen en nadert David. David rent op Goliat tegemoet.

Hij neemt een steen uit zijn tas, slingert die naar Goliat en treft hem tegen het voorhoofd. De steen dringt in het hoofd en Goliat valt op de grond.

David heeft hem met zijn slinger en steen dodelijk getroffen. Als de Filistijnen zien dat hun held dood is, vluchten ze weg.
David gaat naar Jeruzalem. Daar wordt hij verwelkomd met feest en muziek.

Stilstaan bij ...

Saül
(= de afgebedene, de gevraagde) - de stammen van Israël hadden JHWH om een koning gevraagd.
Saül leefde van ± 1040 tot ± 1010 en werd dus niet ouder dan 30 jaar. Hij was in veel opzichten een rechter uit de vorige periode. Hij was een herenboer met militaire kwaliteiten, maar geen groot politicus en ook geen goede organisator.
De stammen die hem tot koning hadden uitgeroepen, behielden elk hun onafhankelijkheid. Alleen als hij oorlog voerde had de koning het recht weerbare mannen op te roepen. Elke Israëliet was verplicht zo’n oproep te volgen.
Na verloop van tijd werd koning Saül een oosters despoot.

Filistijnen
De Filistijnen bewoonden oorspronkelijk het zuidelijk deel van Klein-Azië, Kreta en andere eilanden in de Middellandse Zee. Rond 1200 voor Christus werden ze uit hun woongebieden verjaagd door volkeren uit het noorden. Het waren uitstekende zeevaarders en krijgers. Ze gebruikten al wapens van ijzer toen de Israëlieten alleen maar bronzen wapens kenden.

Dal van de terebinten
Een terebint of terpentijnboom is een indrukwekkende bomen die wat op een eik lijkt.
Het Dal van de terebinten in de Bijbel wordt nu de Ela Vallei genoemd, naar het beekje wat er doorheen loopt. En waarin David wellicht zijn gladde stenen zocht. (1 Samuël 17, 40)
Lees meer

Goliat
= Glans
Goliat was een Filistijn afkomstig van Gat. Hij zou een kleine 3 m lang geweest zijn. Omdat de gemiddelde lichaamslengte toen niet groot was, was dit een indrukwekkende grootte.
De naam ‘Goliat’ en zijn wapenuitrusting vertonen Griekse invloeden.

David
(= de geliefde)
David was zo’n belangrijk koning dat de naam die zijn vader hem bij de geboorte gaf niet meer bekend is. De mensen noemden hem: de geliefde.
Hij leefde zowat 1000 jaar voor Christus. Zijn tijd wordt herinnerd als een gouden tijd: voor het eerst moest het volk niet meer rondzwerven en had het een vaste stek gevonden.
Lees meer

Leger
Het leger van koning Saul bestond uit Israëlieten die oud genoeg waren om te vechten tegen de vijand. De tijd dat de soldaten in het kamp zaten, moesten ze zelf zorgen voor hun eten en drinken. Daarom vraagt de vader van David om zijn broers in het leger brood, graan en kaas te brengen.

Harnas
Een harnas werd gemaakt van leer of van metaal (bijvoorbeeld brons) en diende om de borst te beschermen tegen messteken of de houwen van een zwaard. Zo’n harnas was meestal zwaar: het harnas van Goliat woog meer dan 50 kilo.
Voor de armen en benen gebruikten soldaten andere beschermstukken.

Slinger
Dit was een soort riem van leer of gevlochten wol, die in het midden breder was om er een steen of een kluit aarde in vast te houden. Men stak de middelvinger door de lus aan het ene uiteinde van de riem en nam het andere uiteinde in dezelfde hand vast. Na een paar snelle, draaiende bewegingen liet men op het juiste moment één uiteinde los, zodat het projectiel wegschoot.
Met een slinger hielden herders hun kudde bijeen en konden ze wilde dieren op afstand houden.
De meeste legers in de Oudheid hadden een speciaal korps slingeraars.

Israël
(= strijder met God)
Sinds het gevecht van Jacob bij de beek Jabbok, wordt Jacob ook Israël genoemd. Deze naam ligt aan de basis van de woorden: ‘Israëlieten’, de bewoners van het land Israël in de Oudheid, en ‘Israëli’s’, de naam voor de bewoners van de huidige staat Israël.

Juda
Zuidelijke landstreek van Palestina. De streek waar Jeruzalem zich bevindt, de belangrijkste stad voor de joden.

Gat
(= wijnpers)
Filistijnse stad waarin de Enakieten woonden. De 'kinderen van Enak' waren volgens de traditie reuzen.

Jeruzalem
(= stad van vrede)
Religieus en politiek centrum van Palestina, gelegen in Juda.

Lans
De 8,5 kg zware punt van de lans van Goliat was in ijzer uitgevoerd - in die tijd een nieuwe vinding.

Bij de tekst

Paralellen in andere culturen

Wie niet sterk is, moet slim zijn
De ongewapende strijd tegen een reus of een draak, de arme of het kleintje dat het wint van de rijke of de grote ... zijn thema's die vaak in sprookjes terugkomen en meestal gekoppeld worden aan de strijd tussen goed en kwaad.

Bijvoorbeeld:
. Klein Duimpje
. Hans en Grietje
. De gelaarsde kat
. De Bremer stadsmuzikanten
. De schildpad en de haas
. ...

De schrijvers van de verhalen over David

Men veronderstelt dat iemand uit de naaste omgeving van de profeet Natan, de auteur is van grote gedeelten uit de boeken Samuel. Hoogstwaarschijnlijk werden die boeken - in de vorm waarin ze nu bekend zijn - samengesteld op basis van oude verhalen, kronieken en archiefstukken, tijdens de Babylonische Ballingschap (6e eeuw)
De auteurs zorgden ervoor dat die oude verhalen in een historisch kader pasten en voegden hier en daar een theologisch commentaar toe aan de teksten. B.v. :
God was niet alleen bij zijn volk bij de uittocht uit Egypte of bij de intocht in Kanaän
Hij is ook aanwezig in het gewone dagelijks leven van Israël toen de koningen het bestuurden.
Hun bekommernis was niet alleen een beeld te geven van hoe de geschiedenis van Israël er uitzag, maar ook om vanuit de kennis van de geschiedenis lessen te trekken voor de actualiteit.

Echt gebeurd?

Of David Goliat echt verslagen heeft met een steen uit een slinger is niet te achterhalen. Bovendien staat in II Samuel dat een zekere Elchanan Goliat heeft geveld.
. Is Elchanan misschien de echte naam van David? (Want 'David' betekent 'de geliefde' en is dus een koosnaam en niet de eigennaam van die koning.)
. Of waren er meerdere Goliats? Sommige geleerden denken immers dat Goliat een titel is, en geen eigennaam.

Betekenis

. Een bazige levenshouding heeft geen toekomst. Een bemoedigende gedachte voor mensen die slachtoffer worden van de 'bazigheid' van anderen. Een uitdaging voor leidersfiguren om zich niet boven anderen te verheffen.

. De dodelijke treffer van de slinger van David kan puur 'geluk' geweest zijn, maar de schrijver ziet het als een duidelijke illustratie van Gods hulp. Hij is immers geen historicus, maar een gelovige die de boodschap brengt dat JHWH het volk Israël niet in de steek laat. Met beeldende taal zegt de schrijver eigenlijk dat het wapen waarmee David de reus neervelt uiteindelijk niet de slinger of de steen is, maar de moed waarmee hij naar voren treedt, gebaseerd op zijn geloof in JHWH.

. Dit verhaal maakt duidelijk wie van de twee gezalfde koningen de echte herder-koning is: David trekt en strijde als een herder die zich aan God toevertrouwt.

Twee levenswijzen

Saül / Goliat / 3 broers van David	David
. hechten belang aan het uiterlijk: wapens, macht, afschrikking	. is zichzelf
. Indrukwekkend wapenarsenaal	. primitief wapen: slinger
. vertrouwt op eigen macht	. vertrouwt op JHWH

Suggesties

Kleine kinderen

INLEVEN

Zijn als David

- Beeld je in dat je de kleine David bent: voor jou staat de grote Goliat.
- Wat denk je?
- Hoe voel jij je?

Leg het verband met het leven van de kinderen.
- Was jij ook al eens bang zoals David?
- Wat heb je toen gedaan?
- Heeft er iemand jou toen geholpen?
- Hoe heeft die dat gedaan? (Wat heeft die toen gezegd of gedaan?)

Werken met illustraties

Materiaal
Zoek een aantal illustraties bijeen over David en Goliat. Tracht hierbij verschillende momenten uit het verhaal te vinden
Maak hiervoor gebruik van verschillende kinderbijbels.

Verloop
Vertel het verhaal van David en Goliat.
Maak hierbij gebruik van de verschillende illustraties.
Leg ze daarna op de grond of op een tafel.
- Welke prent vind je heel fijn? Waarom is dat?
- Welke prent vind je helemaal niet fijn? Waarom is dat?

DOEN

Kleuren

Bezorg de kinderen een kopie van deze tekening.

Eerst vertellen ze wie de personen op het blad zijn. Hoe hun namen zijn, en wat er gebeurt.
Daarna kleuren de kinderen deze tekening in.

ZINGEN

Elly en Rikkert: David en Goliat

Klik hier om kennis te maken met dit lied.

Grote kinderen

EVEN TESTEN

Wie zegt wat?

(Geïnspireerd door: ‘debijbel.nl/Bijbel Basics, David en Goliat, 3 mei 2020, p. 10)

Vooraf
Schrijf op stroken papier de volgende zinnen of woorden:

GOLIAT	DAVID
Ik ben groot.	Ik ben klein.
Ik heb een speer.	Ik heb een slinger.
Ik hoor bij de Filistijnen.	Ik hoor bij het volk Israël .
Ik draag een harnas.	Ik draag gewone kleren.
Ik ben een soldaat.	Ik ben een herder.
Ik kom uit de stad Gat.	Ik kom uit de stad Betlehem.
Ik vertrouw op mijn wapens.	Ik vertrouw op God.
Ik val neer.	Ik blijf rechtop.

Activiteit
Leg de stroken papier door elkaar.
Leg de woorden DAVID en GOLIAT ernaast.
De kinderen leggen de zinnen bij de persoon die die zinnen zou kunnen uitgesproken hebben.

INLEVEN

Gesprek

^
De kinderen herkennen Goliat in wie gewelddadig is, zich anders voordoet, bluft, uiterlijk vertoon belangrijk vindt.
Ze herkennen David in wie zichzelf is.

Bespreek
- Wanneer ben ik zoals Goliat?
(als ik de baas speel; als ik anderen uitlach, ...)

- Wanneer ben ik zoals David?
(als ik aandacht heb voor de zwakken ...)

Lege stoel (bibliodrama)

. Ga met de kinderen in een kring zitten.
Vertel het verhaal van David en Goliat.

. Plaats een extra stoel in de kring, een stoel die 'leeg' is, waar niemand op zit.
Draai de stoel rond op één poot en zeg dat dit de stoel is voor David, die er (fictief) gaat op zitten.
De kinderen mogen vragen stellen aan David.
Na elke vraag nodig je de kinderen uit om goed te luisteren naar het antwoord dat David geeft. Wie een antwoord 'gehoord' heeft, mag achter de 'lege' stoel staan, om het antwoord te geven dat ze van David hoorden.

. Draai de stoel terug rond op één poot. Het is nu terug een gewone stoel, die je opzij zet.
Bespreek met de kinderen hoe het was om even David te zijn.

. Lees het stukje uit het verhaal voor dat bij de kinderen het meest indruk heeft gemaakt, of lees het verhaal in zijn geheel voor als afsluiting.

TIP
Bereid zelf een aantal vragen voor. Bv.:
- Wat dacht je toen je voor de grote Goliat stond?
- Was je niet liever gewoon een herder gebleven?
- Wat vind jij ervan dat de soldaten weglopen als ze Goliat zien?

Belang
. Deze activiteit is belangrijk omdat ze de kinderen uitnodigt om de werkelijkheid te bekijken vanuit het standpunt van iemand anders.

. Het ritueel met de stoel (draaien rond één poot) is belangrijk omdat die stoel anders 'de stoel van David' zou kunnen blijven.

BELEVEN

Het grote talent van David

Vertel over David en Goliat.
Sta erbij stil dat David een herder is die 'super goed' met een slinger stenen kan gooien.
Vraag aan de kinderen:
- Waar ben jij super goed in?
- Op welke manier kun jij zo goed doen voor anderen?

DOEN

Woordcollage

De kinderen zoeken in kranten / op het internet naar artikels waarin ze 'David' en 'Goliat' herkennen.

Aansluitend gesprek
- Welke 'stenen' kunnen wij gebruiken om de Goliats van deze tijd te verslaan?

ZINGEN

Elly en Rikkert: Dapper als David

Klik hier om dit lied te beluisteren en mee te zingen.