...page... Wiki page pagination has not been enabled.

Exodus 3, 1-8a.13-15: De roeping van Mozes

De tekst

Dichter bij de tijd

(C. LETERME, Map Bijbel in 1000 seconden, fiche die hoort bij Exodus 3, 1-8a.13-15)

Op een dag is Mozes met zijn kudde ver in de woestijn.
Hij is vlakbij de berg van God, de Horeb.
Dan ziet Mozes dat een doornstruik in brand staat,
en toch niet verbrandt.
Mozes denkt: ‘Ik ga eropaf om te zien hoe het komt
dat die doornstruik niet verbrandt.’
God ziet hem naderbij komen om te kijken.
Vanuit de doornstruik roept Hij: ‘Mozes, Mozes.’
Mozes antwoordt: ‘Hier ben ik.’
Dan zegt God: ‘Kom niet dichterbij en doe uw sandalen uit.
Want de plaats waar u staat is heilige grond.’
En Hij vervolgt: ‘Ik ben de God van uw vaderen,
de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob.’
Als Mozes dit hoort, bedekt hij zijn gezicht,
want hij durft niet naar God op te zien.
Dan zegt God: ‘Ik heb de ellende van mijn volk in Egypte gezien,
en al hun klachten gehoord.
Ik wil hen bevrijden en hen leiden naar een land
waar het goed is om te leven.
Ik zend u naar de farao.
U moet mijn volk, de Israëlieten, uit Egypte leiden.’
Maar Mozes zegt tot God:
‘Wie ben ik dat ik naar de farao zou gaan,
en dat ik de Israëlieten uit Egypte zou leiden?’
God antwoordt: ‘Ik zal jou bijstaan.’
Maar Mozes zei: ‘Als ik bij de Israëlieten kom en hun zeg:
“De God van uw vaderen zendt mij naar u”,
zullen ze me vragen: “Hoe is zijn naam?”
Wat moet ik dan antwoorden?’
God zegt: ‘Ik ben die er is.’
Je moet aan de Israëlieten zeggen: “Hij die er is zendt mij naar u.” ’

Als je dit verhaal vertelt...

... sta dan niet overdreven stil bij het ‘verbranden’ van de doornstruik, en of dit kan of niet. Het vuur is een beeld waarin men Gods aanwezigheid ziet.

Stilstaan bij...

Mozes
Klik hier voor meer informatie bij Mozes.

Herder
Een herder roept het beeld op van iemand die goed voor anderen zorgt.
In de gehele Oosterse wereld werd een leider, een koning, vergeleken met een herder.

Horeb
Deze berg is niet meer te lokaliseren. Pas veel later zei men dat die berg op het Sinaï-schiereiland te vinden is.

Vuur
Beeld van Gods aanwezigheid die als lichtend en hartverwarmend ervaren wordt, maar ook afstand houdt.

Braamstruik
De dorens van deze struik zijn geplaatst als de tanden van een slang (naar achteren gericht). Wie zich daaruit met geweld probeert terug te trekken, komt alleen maar vaster te zitten. Dit kan een beeld zijn van: eens je echt door God gegrepen werd, kun je er niet meer van af.

Brandend braambos
Deze struik zou een variëteit van het essenkruid (Dictammus Albus L) kunnen zijn. Die kan ± 1 m hoog worden en is overdekt met kleine bobbeltjes die een vluchtige olieachtige stof afscheiden. Men zegt dat deze struik in de felle zon kan ontvlammen zonder dat ze verbrandt.

Schoenen uitdoen
Teken van eerbied. Tot op vandaag doen moslims hun schoenen uit bij het binnengaan van een moskee. Ook boeddhisten en hindoes doen hun schoeisel uit bij het betreden van een tempel.

De God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob
Doordat God zich openbaart als de God van Abraham, Isaak en Jacob wordt het verband gelegd met de beloften die God aan Abraham deed. Omwille van die beloften laat Hij het joodse volk uit Egypte vertrekken. Deze verwijzing naar het verleden houdt een garantie in naar de toekomst.
Meer dan bij Abraham zie je de menselijke kantjes bij Mozes: gebrek aan geloof en verantwoordelijkheid, vrees voor het onbekende.

Mijn volk
Wijst op een innige verbondenheid tussen God en het volk Israël.

De naam van iemand kennen
= een zekere macht over iemand hebben: men kan over die persoon beschikken wanneer het nodig mocht zijn, omdat men die bij zijn naam kent.

Ik ben die Ik ben
'Ik ben'.
Hiermee wil God uitdrukken dat Hij actief, zorgend aanwezig bij de Hebreeën
'... die ik ben'.
God wil zorgend aanwezig zijn bij zijn volk, maar doet dat zoals Hij dat wilt.
Zo worden in één naam twee kenmerken van God samengebracht: zijn werkende nabije aanwezigheid in de wereld (immanentie) en zijn verhevenheid boven wereld en mens (transcendentie)

Bij de tekst

Roepingsverhaal

Deze tekst uit de Bijbel is geen reportage, maar een beschrijving van de roeping van Mozes zoals men zich dit later voorstelde. Het gaat uiteindelijk om een geestelijk proces dat zich afspeelt in het innerlijke van Mozes: iemand die vanuit zijn geloof in God tot het besef komt dat hij zijn volk moet bevrijden uit de slavernij.
Tegelijk wordt doorheen dit verhaal duidelijk dat het God is die de mens stuurt en leidt, want als je van Mozes afhankelijk zou zijn...

Als God Mozes roept vanuit de brandende doornstruik zegt Hij: 'Mozes, Mozes' In de vertaling die in de liturgie gebruikt wordt, is de tweede 'Mozes' weggevallen. Dat is jammer. Want tweemaal na elkaar de eigennaam noemen van iemand is dé manier waarmee de Bijbel duidelijk maakt dat het God zelf is die deze persoon roept.

Mozes was er niet graag bij om door God geroepen te worden. Maar liefst vijf argumenten heeft hij:
. Wie ben ik wel? (Exodus 3, 11)
. De Israëlieten kennen Jouw naam niet. (Exodus 3, 13)
. De Israëlieten geloven me niet, ze zullen niet naar mij luisteren (Exodus 4, 1)
. Ik ben geen goede spreker: ik spreek moeilijk en traag (Exodus 4, 10)
. Zend liever iemand anders. (Exodus 4, 13)

Lees meer over roepingsverhalen.

JHWH

Het woord JHWH zou kunnen betekenen:
. de waaiende, Hij die men kan ervaren in de wind, in de storm.
. de inslaande, Hij die zich manifesteert in de bliksem.
. de scheppende, Hij die maakt dat iets bestaat.
Maar wat het woord ‘JHWH’ precies betekent, is niet bekend.

JHWH is een oude vorm van het werkwoord 'Hajah - zijn'. De betekenis van dit Semitische woord, wordt het best weergegeven met de zin: 'Er zijn (actief) voor u, nu en in de toekomst.'
Dat 'zijn' verwijst dan zowel naar het bestaan van God (Ik ben), als naar de zorg van God voor zijn volk (Ik ben er voor u). Die invulling heeft te maken met het inzicht dat Mozes over God heeft: Hij is een God die redt, bevrijdt.
Omdat het kennen van de naam van de godheid de verwachting met zich meebracht dat men over goddelijke kracht kon beschikken, werd later toegevoegd: '... die ik ben'. Dit geeft aan dat God wel zorgend aanwezig wil zijn bij zijn volk, maar dat Hij alleen beslist hoe dit gebeurt.

Filologen vermoeden dat JHWH komt van de ceremoniële kreet 'Ja-hu': 'O-Hij' of 'Hij is het die...' Dit was wellicht de kreet waarmee het volk de grote daden van de godheid beaamde: 'Hij, onze God, heeft dit alles voor ons gedaan' of korter 'Hij is het'. De Bijbel zegt dat niemand de naam ‘JHWH’ mag uitspreken, behalve de hogepriester op de Grote Verzoendag. Daarom vervangen joden tot op vandaag de naam ‘JHWH’ door Adonaï (= Heer). In protestantse Bijbels wordt JHWH daarom vaak in hoofdletters gezet: de HERE.

Men weet niet hoe de naam JHWH moet uitgesproken worden. Het Hebreeuws werd oorspronkelijk uitsluitend met medeklinkers geschreven. Tegen de tijd dat men klinkers toevoegde door middel van tekentjes, vond men deze naam zo heilig dat men die niet meer uitsprak. Daarom werden aan deze naam geen klinkertekens toegevoegd.
Een joods verhaal vertelt dat wanneer de hogepriester op de Grote Verzoendag deze naam uitsprak, die klonk als het rommelen van de donder. Daarom veronderstelt men dat de naam eerder klonk als Jehóeah dan als Jahwe.

Spreken met beelden

Herder	Een herder roept het beeld op van iemand die goed voor anderen zorgt. In de gehele Oosterse wereld werd een leider, een koning, vergeleken met een herder. Als herder op weg met zijn schapen wordt Mozes geroepen om als herder voor zijn eigen volk op te treden. Maar hoe belangrijk Mozes ook is, de werkelijke leider van het volk blijft JHWH.
Berg	In veel oud-oosterse religies is een berg de ontmoetingsplaats met de goedheid. Men was ervan overtuigd dat goden op een bergtop neerdaalden om zo in contact te komen met de mensen.
Braamstruik	De dorens van deze struik zijn geplaatst als de tanden van een slang (naar achteren gericht). Wie zich daaruit met geweld probeert terug te trekken, komt alleen maar vaster te zitten.
Dit kan een beeld zijn van: eens je echt door God gegrepen werd, kun je er niet meer van af. God laat zich kennen doorheen een brandende braamstruik. Hij laat zich dus niet zomaar als een lieve God kennen, maar als iemand die volhardend weerstand biedt tegen de verdrukking in.
Vuur	Gods aanwezigheid wordt als lichtend en hartverwarmend ervaren, maar houdt ook afstand.
Land van melk en honing	Symbool van welstand voor de nomade. In het licht van die voorstelling beschrijft de Bijbel de rijkdom en de overvloed van het Beloofde Land.
Schoenen uitdoen	Teken van eerbied voor de heilige plaats. Vgl. moslims in een moskee, boeddhisten in een tempel.

Merk op

God koppelt zich aan historische gebeurtenissen:
. Hij stuurt Mozes naar Egypte
. Hij is dezelfde God die zich aan Abraham, Isaak en Jacob heeft geopenbaard.

Katharinaklooster

Keizer Constantijn liet in de vierde eeuw op de plaats waar volgens de traditie het brandend braambos stond, een kapel bouwen. Twee eeuwen later liet keizer Justinianus er kloostergebouwen aan toevoegen en er een hoge muur van grijs graniet omheen bouwen om de monniken en pelgrims tegen overvallen te beschermen. Dit bouwwerk is nu gekend als het Sint-Katharinaklooster.
Nu laat men in het klooster een struik zien die gestekt zou zijn van het braambos dat Mozes zag branden.

Bijbel en kunst

ANONIEM - Fresco

Mozes bij de brandende struik

De synagoge van Dura-Europos werd ontdekt bij opgravingen in 1932. Volgens een Aramese inscriptie dateert ze uit 244 na Christus.

Merk op:
. Mozes heeft zijn schoenen uitgedaan - ze staan naast zijn voeten.
. Hij is gekleed als een Romein.
. De hand van God uit een wolk in de linkerbovenhoek: een manier om God af te beelden zonder al te beeldend te zijn.

ANONIEM - Mozaïek

Mozes en het brandend braambos

Mozaïek maken
Zoek in tijdschriften gekleurde vakken.
Maak zelf een tekening of laat je inspireren door bestaande illustraties.
Kleur de vlaken in met kleine vierkantjes gekleurd papier die je op de tekening vastlijmt.

ANONIEM - Miniatuur

Mozes en het brandend braambos

De Haggada (=verhaal) is een geschrift waaruit Joden lezen tijdens de sederavond, het begin van Pesach. De Haggada gaat over slavernij van de Israëlieten in Egypte en hun uittocht uit dat land.

ANONIEM - Miniatuur

Miniatuur (1332?)

Merk op
De figuur in de boomstruik heeft een aureool / nimbus waarin een kruis te herkennen is. Zo’n kruis verwijst naar Christus die op een kruis gestorven is, terwijl de schrijver van het boek Exodus het had over de stem van God.

De twee haardotjes in de vorm van een hoorn in het kapsel van Mozes. Dit is het gevolg van een foutieve vertaling van Exodus 34, 29-35 uit het Hebreeuws, een taal waarvan vroeger alleen medeklinkers werden geschreven. Zo werd 'KRN' vertaald als 'KaRaN': hoorn. Maar 'KRN' kan men ook lezen als 'KeReN', en dan betekent het (licht)straal. In dat geval verwijst het naar de uitstraling die Mozes had.

Suggestie
Beluister heel goed de tekst over de roeping van Mozes.
Bekijk daarna heel goed deze illustratie.
Herken je de verschillende elementen uit het verhaal in deze illustratie?
(. Mozes is een herder (schapen!)
. hij doet zijn schoenen uit.
. de boomstruik voor hem staat in vlam
. een figuur in de boomstruik spreekt hem aan, spreekt met zijn handen!)

M. CHAGALL

Mozes en het brandend braambos (1966)
Marc Chagall (7 juli 1887 Liozno in de omgeving van Vitebsk, Wit-Rusland – 1985 Saint-Paul-de-Vence) was de oudste van een chassidisch/joods gezin met negen kinderen. Na zijn studies aan de academie voor schone kunsten in Sint-Petersburg begon hij te werken in ateliers. In 1910 ging hij naar Parijs om in de leer te gaan bij Léon Bakst. In 1937 verwierf hij de Franse nationaliteit. In 1941 werd hij aangehouden. Een Amerikaanse journalist redde hem en hielp hem naar de Verenigde Staten vertrekken. In 1948 keerde hij terug naar Frankrijk waar hij ging wonen in Saint-Paul-de-Vence.
Hij beheerste verschillende technieken: etsen, mozaïeken, glasramen, schilderen ...

De rechtse figuur in het wit is Mozes. Hij is te herkennen aan de twee stralen die uit zijn hoofd komen. De schapen in de achtergrond laten Mozes kennen als herder.
In het midden ziet men een braamstruik waaruit vlammen slaan. Boven de struik is een engel, die namens God spreekt. Met zijn armen lijkt hij te wijzen naar datgene waartoe Mozes geroepen wordt: als hoofd van een grote groep mensen trekt hij door de zee naar het Beloofde Land. (Hij wordt op een andere manier herder) De wolk verwijst naar God die onzichtbaar met zijn volk meegaat.
Voor het gezicht van de nieuwe Mozes (geel gelaat) zijn twee stenen tafelen te zien. Zo maakt Chagall duidelijk dat Mozes de woordvoerder wordt van wat God wil van de mensen.

Merk op
Het geel rond de engel straalt af op het hoofd van Mozes.

Suggestie
Zoek op dit werk op welke manier God gekend is door mensen in de Bijbel:
. Hij die de Wet heeft gegeven (via Mozes)
. Hij die Mozes heeft gestuurd om zijn volk te bevrijden
. Hij die als een wolk de mensen begeleidt door de woestijn
. Hij die is als vuur: aantrekkend en afstotend (brandend braambos)
. Hij die de mensen aanspreekt via een engel

Suggesties

Kleine kinderen

KENNISMAKEN MET DE BIJBELTEKST

Voeldozen

Plaats een aantal 'voeldozen' met de volgende materialen: zand, touw, wol, mandje, takken.
Laat de kinderen in de dozen voelen en raden wat erin zit.

Vertel dan het verhaal over de roeping van Mozes.
Na het verhaal situeren de kinderen de voorwerpen in het verhaal:
. zand: Mozes vlucht de woestijn in.
. touw: zweep van de slavendrijver
. wol: Mozes hoedt schapen
. mandje: Mozes lag als baby in een mandje op de Nijl
. takken: braambos

TIP
Zorg ervoor dat de voorwerpen die in de voeldozen zitten zeker vermeld worden in je verhaal.

DOEN

Vlammen

(idee: Hemel en aarde, winter 2005, p. 16)

De kinderen maken van takjes of stokjes en gekleurd (rood / oranje / geel) papier vlammende takken.
Ze maken de gekleurde stroken papier met garen of plaklint vast aan de stokjes. Nadien worden die stokjes geschikt in een pot met zand, alsof het een brandend braambos is.

Vingerschilderen

Materiaal
Zog voor geschikte verf.
Voorzie voor elk kind een blad tekenpapier.
(Belangrijk: de kinderen dragen aangepaste kledij en kunnen nadien hun handen goed wassen)

Verloop
Vertel eerst over Mozes en het brandend braambos.
Daarna schilderen de kinderen een struik die vol vuur is.

Grote kinderen

INLEVEN

De stoel van Mozes

Plaats vooraan een stoel. Nodig een kind uit om erop te gaan zitten. Hij of zij is nu even Mozes.
De kinderen stellen vragen aan 'Mozes' op de stoel. Het kind dat op de stoel zit, antwoordt als Mozes.

Voor het geval het gesprek niet goed van de grond komt, kun je de volgende vragen gebruiken:
- Mozes, waarom vluchtte je de woestijn in? Was je bang? Voor wie?
- Mozes, dacht je in de woestijn soms nog aan je leven in Egypte? Wat dacht je dan?
- Mozes, op een dag sprak God je aan. Kun je even vertellen wat er precies gebeurde?
Hoe voelde jij je daarbij?
- Mozes, hoe voelde jij je toen God je uitkoos om aan de farao te zeggen dat hij het volk van Israël moest laten gaan?
- Mozes, zag je deze opdracht zitten? Waarom (niet)?

Belangrijk
De kinderen die op stoel van Mozes gaan zitten doen dat uit vrije wil.

Het kan zinvol zijn dat de kinderen die de vragen stellen, uitdrukkelijk het kind op de stoel met 'Mozes' aanspreken, om zo het inlevingsproces te verhogen.

TIPS
. Laat regelmatig een ander kind op de stoel zitten.

. Noteer een aantal vragen op kaartjes en deel ze uit aan de kinderen, zodat zij die vragen kunnen stellen. Nog beter: bereid vooraf met de kinderen een aantal vragen voor die ze aan Mozes zouden kunnen stellen.

VUUR

ONDERZOEKEN

Internet

Bespreek met de kinderen wat ‘vuur’ allemaal kan. Noteer dit op een flap / bord.
Verdeel die woorden onder de kinderen.
Daarna zoeken ze per twee op het internet naar afbeeldingen bij wat een vuur allemaal kan.

Om te eindigen presenteren de kinderen de foto / illustratie die zij het beste vonden om het aspect van vuur te illustreren.

INFORMEREN

Godslamp

Een godslamp is een olielamp die bij het tabernakel brandt als er geconsacreerde hosties in bewaard worden. Meestal heeft zo’n lamp een rood glas, om ze duidelijk te onderscheiden van 'gewone' kaarsen of lampen in het kerkgebouw.
Deze lamp herinnert de gelovigen aan de aanwezigheid van God / Jezus Christus. Gelovigen die voorbij een godslamp komen maken een kniebuiging of staan even stil en buigen het hoofd als teken van eerbied.

VERDIEPEN

Vier illustraties

Lees eerst de tekst voor van de eerste lezing van deze zondag.

Vergelijk de brandende struiken op dit blad.
(vuurbol; brandende struik, struik waarin een figuur zit)

Vergelijk de houding van Mozes.
- Probeer telkens in één woord weer te geven wat zijn houding uitdrukt. (bijvoorbeeld: angst; ontvankelijkheid; ontzag / eerbied; onderwerping)

- Hoe wordt duidelijk gemaakt dat Mozes een herder is? (één illustratie geeft daarover geen informatie)
- Welke illustratie spreekt jou het meest aan? Waarom is dat?

SPREKEN MET BEELDEN

Uitdrukkingen

Vooraf
Noteer de volgende uitdrukkingen telkens op een ander kaartje:
.In vuur en vlam staan
.Het gaat als een lopend vuurtje
.Voor hete vuren staan
.Voor iemand door het vuur gaan

Verloop
Verdeel de groep kinderen in vier groepen. Geef elke groep een kaartje met daarop een andere uitdrukking. Binnen elk groepje zoeken de kinderen op welke manier ze deze uitdrukking kunnen uitbeelden.
Daarna worden de vier uitdrukkingen uitgebeeld. De andere kinderen raden ze.

In het verhaal van Mozes spreekt God doorheen een brandende braamstruik.
- Waarom zouden de mensen het beeld van vuur gebruiken om over God te spreken?
- Wat kan een struik vol vuur over God zeggen?

TIP
Andere uitdrukkingen met ‘vuur’:
. Voor iemand de kastanjes uit het vuur halen. (Iets gevaarlijks doen voor een ander)
. Olie op het vuur gooien. (een ruzie nog erger maken)
. Met vuur spelen. (iets gevaarlijks doen)

God en vuur

(C. LETERME in Simon plus, uitgeverij Averbode, 23 januari 2004 nr 5)

Materiaal
In een doos: een roos, een broodje, een gladde steen, een foto van een jonge vrouw, een ring.
Een kaars + lucifers
Tijdschriften, lijm, groot blad.

Verloop
Eén van de kinderen neemt een voorwerp uit de doos.
Bijvoorbeeld: een roos.
Vraag:
- Lijkt God een beetje op een roos?
Zo ja, waarom?
Zo neen, op welke manier lijkt God helemaal niet op een roos?
(Belangrijk: beide aspecten kunnen aan bod komen)
Laat de kinderen elk van de andere voorwerpen uit de doos nemen. Stel er telkens dezelfde vragen bij.

Steek daarna een kaars aan. Vraag of God een beetje lijkt op het vuur van de kaars. In welke opzichten wel, in welke opzichten niet.
Vertel dan het verhaal van Mozes. Verwerk in je verhaal de antwoorden van de kinderen n.a.v. het vuur van de kaars.

Na het verhaal maken de kinderen een 'vuurcollage'. Ze scheuren hiervoor uit tijdschriften gele, rode en oranje snippers. Die kleven ze op een groot blad waarbij ze vlammen vormen.
Sta nog even stil bij wat 'vuur' allemaal kan oproepen: warmte, gezelligheid, gevaar, leven...
Noteer deze woorden (of laat noteren) rond het vuur.
Nadien onderlijnen de kinderen de woorden die hen iets meer zeggen over God.

Brandend braambos

Materiaal
Enkele theelichtjes; eetbord

Verloop
Plaats enkele brandende theelichtjes op een rond bord. Laat de kinderen er in een kring rond zitten.
Vraag na enkele minuten stilte waar ze aan denken bij het zien van dit vuur.
Uit hun aanbreng kun je twee opvallende benaderingswijzen onderscheiden. Nl.:
. Vuur trekt aan: maakt gezellig, geeft warmte...
. Vuur jaagt schrik aan: brandgevaar, verbranden...

Situeer Mozes:
- Wie was Hij?
- Hoe kwam hij in de woestijn terecht?

Vertel tot aan het brandend braambos.
- Wie hoort er in het verhaal bij dat vuur?

VERTELLEN

De vrouw van God

(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 6 januari 2017, p. 1)

Een jongen van acht stond voor een schoenenwinkel.
Hij staarde naar de mooie schoenen in de etalage.
Zelf liep hij op versleten sandalen
en bibberde in de kou van december.
Een keurig geklede dame sprak hem aan:
- Dag jongen, waarom kijk jij zo naar die schoenen?
- Ik heb aan God gevraagd
of Hij mij een paar schoenen wil geven,
en nu zoek ik de schoenen die ik het liefst zou willen.
De dame nam hem bij de hand.
Samen gingen ze naar binnen.
Ze vroeg in de winkel om vier paar sokken voor de jongen
- Welke kleur vind jij de mooiste?
- Groen, zei de jongen.
Toen kocht de vrouw ook een paar schoenen.
- En welke schoen vind jij de mooiste?
De jongen wees ze aan in de etalage.
Toen hij ze aandeed met zijn nieuwe sokken aan,
pasten ze hem als gegoten.
Hij mocht ze blijven aanhouden
en kreeg een pakje met de drie andere paar sokken.

Toen ze uit de winkel kwamen, wilde de dame weggaan.
Maar het jongetje pakte haar hand.
- Ben jij de vrouw van God?

Overweging bij dit verhaal
(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 6 januari 2017, p. 1)

Er zijn mensen die zich afvragen of God wel bestaat.
Voor de jongen uit het verhaal hierbij
was God geen probleem.
Hij zat in diepe nood
en kon daarvoor bij Hem terecht.

Op een dag koopt een vrouw in een winkel
zowaar de schoenen die hij het liefst had gewild.
Omdat hij met zo’n aandrang aan God om schoenen had gevraagd,
vroeg hij zich dan ook af of die vrouw
misschien wel de vrouw van God was.

Mensen denken over God zoals ze over mensen denken.
‘God is een man’ of ook ‘God is een vrouw’.
Sommige mensen laten dat geslacht in het midden
en hebben het over God, Hij/ Zij …
Uiteindelijk is God is meer dan man en vrouw samen!

Veel belangrijker is de houding van die vrouw,
waarin de jongen God zelf herkent.
Zij was het die de nood zag van de jongen
en er wat aan deed.
Dit is veel Bijbelser dan je op het eerste zicht zou denken.

Toen Mozes bij een brandende braamstruik kwam,
hoorde hij God zeggen: ‘Ik heb de ellende van mijn volk in Egypte gezien’.
Een tijd later begeleidde Mozes zijn volksgenoten door de woestijn
naar het land dat God hen beloofd had.
Het werd één van de belangrijkste daden van Jahwe in de Bijbel.

Wat doen gelovigen met de verhalen van de jongen en van Mozes?
Ze spiegelen er zich aan,
en handelen alsof ze zelf God zijn
want God heeft geen andere handen om iets te realiseren
dan die van mensen.

ACTUALISEREN

De stem van God

Bespreek na het verhaal over de roeping van Mozes:

- Wie spreekt doorheen het braambos?
(God – dit is een beeld om over God te spreken)

- Wat zegt God?
(. Ik ben de God van uw vader
. Ik heb gezien hoe mijn volk lijdt. Ik zal hen uit de macht van Egypte redden. Ik zal hen brengen naar een land dat overvloeit van melk en honing)

- Gebeurt dat vandaag nog dat mensen lijden? Wie? Waar?

- Hoe weten we dat?
(info over wat veraf gebeurt: radio, tv, krant. Info over wat dichtbij gebeurt: mensen)

- Kunnen we zeggen dat de radio ... een soort van brandend braamstruik is?
En wat zegt God dan door de brandende braamstruiken van vandaag?
(Bij de antwoorden van de kinderen aandacht vragen voor situaties veraf/dichtbij)

TIP
Maak een collage van verschillende ‘vlammen’ waarin de kinderen de verschillende situaties opschrijven waar doorheen God ons aanspreekt.

DOEN

Collage

Materiaal
. Tijdschriften, of bladen gescheurd uit tijdschriften waarbij rood, oranje, geel de hoofdtonen van vormen.
. Flap, stiften

Verloop
De kinderen scheuren repen uit tijdschriften waarop de kleuren geel, oranje, rood, voorkomen.
Ze kleven deze repen op een flap zo bijeen, dat ze een brandend vuur voorstellen.
Rond deze collage schrijven ze wat vuur bij hen oproept.
(Bijvoorbeeld: warmte, licht, gezelligheid, veiligheid, pijn, gevaar, ongrijpbaar, schrikt af...)

Stel vast dat vuur tegenstrijdige gevoelens oproept. Vuur trekt aan, het geeft warmte, licht, gezelligheid, geborgenheid, veiligheid... maar het kan ook gevaarlijk zijn: je moet ook afstand houden, je kunt het niet grijpen.

- Welk beeld over vuur kan volgens jou ook iets over God zeggen?
- Waarom is dat?

Vuur wordt gebruikt om de ontmoeting van Mozes met God weer te geven.
De bijbel vertelt dat God zich in vuur liet kennen omdat men God vergeleek met vuur:
. je kunt er niet echt bij
. zoals je niet in een vuur kunt kijken, zo kun je God niet in het gelaat zien
. als God er is, moet je niet bang zijn: hij geeft warmte, licht

Met welke woorden in de tekst uit de Bijbel wordt gezegd dat God Mozes aantrekt net als vuur en hem tegelijk op een afstand houdt. Vul de collage verder aan: 'Ik ga er op af'; 'Kom niet dichterbij'; 'Doe uw sandalen uit'
(Om het aparte van die woorden te onderstrepen, kunnen ze met een andere kleur geschreven worden op een strook papier)

Brandende struik

(40-dagenboekje 2007, p. 21)

Zoek een mooie verdorde tak en zet die in een vaas.
Knip 'vlammetjes' uit geel en oranje papier .

- Welke namen kun jij voor God bedenken?
Schrijf die op de vlammetjes.

Maak de 'vlammetjes' vast aan de tak.
Zo lijkt die op een brandende struik.

Potjes vol vuur

Materiaal
Glazen potjes waarin nadien een theelichtje geplaatst kan worden.
Gekleurd zijde papier (geel, oranje, groen, rood)
Lijm, schaar

Verloop
De kinderen knippen uit het geel, oranje en rood papier langwerpige driehoeken die vlammen kunnen weergeven.
Ze knippen blaadjes uit het groen.
Ze kleven eerst de vlammen, daarna schikken ze het groen ertussen.
Eventueel tekenen ze met een bruine stift de enkele takken.

Schik daarna de potjes zo dat ze een groot vuur oproepen wanneer de theelichtjes branden.

TIP
Is de groep kinderen waarmee je werkt niet zo groot, dan kun je overwegen een grote glazen pot te gebruiken, waarin dan verschillende theelichtjes geplaatst worden.

NAAM

VERDIEPEN

Eigen naam

Materiaal
Blanco blad papier.

Verloop
De kinderen schrijven in het midden van het blad: IK.

Mensen gebruiken verschillende namen om iemand te benoemen.
. Hoe word je genoemd door papa, mama, broer(s), zus(sen), juf, meester, oom, tante, neef, nicht, vrienden op school, vrienden in de buurt...)?
Bijvoorbeeld: broer, leerling, zoon, vriend, neef, kleinzoon, je eigen naam.
De kinderen schijven die 'namen' in het blauw rond het woordje 'IK'. Hun eigen naam schrijven ze onder het woordje 'IK'

. Andere namen kunnen de uiting van: geborgenheid, liefde, warmte, knusheid.
Bijvoorbeeld: konijntje, snoesje, schat ...
De kinderen schijven die 'namen' in het rood rond het woordje 'IK'.

. Sommige namen, titels... drukken uit wat iemand voor de anderen betekent.
Bijvoorbeeld: meester, chef, baas...
(Dit is niet van toepassing op de kinderen en wordt dan ook niet genoteerd)

Besluit: een naam maakt duidelijk wie je bent en hoe je bent.

Naam van God

Verloop
Mensen geven niet alleen namen aan elkaar, ze geven ook namen aan God.
- Welke naam geven wij soms aan God? en jullie papa en mama? en de andere mensen? en Jezus?
(Vader, Schepper, Jahwe, Heer, Vriend, Herder, Rots, Onzichtbare...)
De kinderen noteren deze namen rond het woord God.

Lees het verhaal voor over Mozes en het brandend braambos.
- Wat vernemen we in dit verhaal over God?
. Ik heb de ellende van mijn volk gezien (bezorgdheid van God voor de mensen)
. Mijn naam is: Ik ben, die ik ben; ik zal er zijn (= geruststellend)
In dit verhaal, krijgt men voor het eerst in de bijbel de naam te horen die God voor zichzelf de beste vindt: JHWH = Ik ben, die Ik ben. Ik ben er voor jullie, nu, in het verleden en in de toekomst. Ik ben om jullie bezorgd op mijn manier.
De kinderen noteren deze naam in het kader onder het woord God.

De kinderen zoeken in het verhaal naar woorden/zinnen die vertellen over Gods zorg voor het joodse volk:
Ik zie hoe mijn volk lijdt
Ik zal bij jou zijn
Leid mijn volk uit Egypte
Ik zal hun een mooi land schenken
Ik zal hen redden

Als mensen elkaar kennen met hun naam, dan kunnen ze elkaar persoonlijker benaderen.
Vroeger zat in een naam ook de levensopdracht en de levenslijn van de persoon die deze naam droeg.
Als Mozes vraagt naar de naam van God, dan is dat niet alleen om God op een meer persoonlijke manier te kunnen benaderen, maar ook om te weten wat het levensprogramma van God is.

Namen voor God

Vooraf
Knip uit witte bladen vijf 'wolken'.
Schrijf op elke wolk een andere groep letters door elkaar:
s p r e h e c p (Schepper)
e r h e (Heer)
a r d v e (Vader)
e h j w a (Jahwe)
e r e h r d (Herder)

Aan de slag
Leg de vijf 'wolken in het midden van de kring.
Informeer: op elke wolk staan een aantal letters waarmee je een woord kunt maken dat mensen gebruiken om over God te spreken.
- Wat zijn de vijf woorden die je op deze wolken kunt vinden?

Als de kinderen de vijf woorden gevonden hebben vraag je:
- Weet je ook in welke situaties men zo over God spreekt?
Schepper: geloofsbelijdenis - Bijbel
Heer: eucharistieviering - Bijbel
Vader: gebed - Bijbel (Jezus)
Jahwe: Bijbel (Mozes)
Herder: Bijbel (psalmen, Jezus)

TIP
Het terugvinden van de woorden op de wolken kan gemakkelijker als de eerste letter van het woord een hoofdletter is.

Jongeren

BELUISTEREN

Lied van God

(Stef Bos, In een ander licht, 2009)

Nu ik terugkijk op mijn leven
Met nog een eeuwigheid te gaan
En ik zie wat voor ellende
Zich heeft voltrokken in mijn naam
Verlang ik terug naar het begin
Toen ik door niemand werd herkend
Want er wordt veel van mij gemaakt
Wat ik helemaal niet ben

Nee, ik heb niemand uitverkoren
Wat er ook geschreven staat
Het is allemaal verzonnen
Door wie zijn voordeel er mee haalt
En ik heb niets tegen de joden
Het is een volk met veel talent
Maar ook zij maken iets van mij
Waar ik mezelf niet in herken

Als ik alles moet geloven
Wat er van mij wordt gezegd
Ben ik heiliger dan heilig
En slechter dan slecht
Ik ben een speelbal
In de verbeelding van de mens
Ze maken iets van mij
Wat ik meestal niet ben

Ik ben de liefde wordt gezegd
Gewapend tot de tanden
De pispaal voor de een
De richtlijn voor de ander
Ik voel me eenzaam en onzichtbaar
Al ben ik ook bekend
Er is teveel van mij gemaakt
Wat ik helemaal niet ben
Ik zal u zeggen wie ik ben

Ik ben de wolken en de wind
Het vuur dat eeuwig brand
Ik ben de stroming
De zee
Ik ben het grenzeloze land
Onvoorspelbaar
Ik ben niet wat je denkt
Er is teveel van mij gemaakt
Wat ik helemaal niet ben

Ik ben de opium voor het volk
Door filosofen doodverklaard
En ik heb een plaatsvervanger
Waar ik nooit om heb gevraagd
Ik ben de oorzaak van de oorlog
De schrijver van een boek
Ik ben het heilige excuus
Voor wie naar moeilijkheden zoekt

Ik heb meer gevoel voor humor
Dan de meeste mensen denken
En zij die zeggen mij te volgen
Nemen alles veel te ernstig
Zelfs dit lied zal vrijwel zeker
Als blasfemie worden bestempeld
En al zing ik het ook zelf
Dan wordt het nog ontkend
Alsof ik niet weet wie ik zelf ben

Ik zal u zeggen wie ik ben

BIDDEN

Onnoembaar

(Gebed van Gregorius van Nazianze)

Jij, die boven alles uitstijgt,
Ik weet niet hoe ik Je moet aanspreken.
Welk lied kan ik over Jou zingen?
Geen woord kan Je vatten.
Geen geest kan Je begrijpen,
Geen verstand kan Je bedenken.
Jij bent onuitsprekelijk.
Alles wat bestaat komt uit Jou.

Jij gaat ons verstand te boven.
Al wat denkt komt van Jou.
Alle wezens loven Jou,
zij die je naam uitspreken
en zij die Je stilzwijgend belijden…

Voor alle wezens ben Jij het doel.
Jij bent uniek.
Je bent iedereen en Je bent niemand.
Je bent niet het geheel
en Je draagt alle namen.
Hoe moet ik Je noemen?
Jij, de enige die niet te noemen is.
Heb medelijden,
Jij die boven alles uitstijgt.
Ik heb geen andere naam
om Je aan te spreken.

Totaal anders...

Gij die niet bestaat, zoals wij bestaan,
Gij die niet zijt zoals wij zijn,
Gij die totaal anders bent,

Gij die ons liefhebt achter een blinde muur,
Gij die ons verborgen nabij bent,
Gij die zich met ons verbonden hebt,

Gij zijt aanwezig,
Gij zijt onze Vader,
Gij zijt liefde.

MEDITEREN

Brandend braambos

Elizabeth Barrett Browning (1806-1861)

Overwegingen

Elisabeth Browning

De aarde zit boordevol hemel
en elke struik,
hoe gewoon ook,
staat in lichterlaaie van God.
Maar enkel hij die het ziet
doet zijn schoenen uit.
De rest zit er omheen
en plukt bramen.

Paul Kevers

De roeping van Mozes
(P. KEVERS in Samuel Plus, uitgeverij Averbode, september 2006)

De roeping van Mozes begon toen hij de veilige muren van het paleis van de farao verliet en op weg ging om te zien wat er daarbuiten gebeurde. Wat Mozes zag, raakte hem zo diep dat hij het niet langer kon aanzien. Hij zag hoe de Hebreeuwse slaven onderdrukt en uitgebuit werden. Hij hoorde hun noodkreet. De situatie schreeuwde om verandering. En Mozes kwam tussenbeide, spontaan en impulsief. Hij sloeg een Egyptische slavendrijver neer...
Later in de woestijn, komt Mozes tot bezinning. Het verhaal over de brandende doornstruik is een symbolisch verhaal. Het vertolkt in beelden wat er in het innerlijke van Mozes gebeurt. Mozes hoort een stem in zijn geweten.
Als de situatie van de slaven in Egypte inderdaad moet veranderen, dat moet hij daar iets aan doen! Die stem in zijn binnenste is als een vuur, aanlokkelijk en gevaarlijk tegelijk. Mozes wil in actie komen, maar hij is er ook bang voor...

De stem die Mozes hoort, is zo absoluut, dat hij ze herkent als komend van de Eeuwige, de God van zijn voorouders. De Eeuwige heeft gezien en gehoord, wat Mozes zelf in Egypte gezien en gehoord heeft. De stem roept op: Ga naar Egypte en doe er wat aan! De stem belooft ook: Ik zal u bijstaan! Ik-zal-er-zijn, zo is mijn Naam. En Mozes gaat op weg, in geloof en vertrouwen...