Algemeen

Smaakmaker

Zout werd / wordt gebruikt om de smaak van het eten te verhogen.
Bovendien geeft zout nieuwe kracht. Dat is vooral in warme landen belangrijk omdat door het vele zweten het zoutgehalte in het bloed daalt.

Bewaarmiddel / Zuiveringsmiddel

Zout werd vooral gebruikt als bewaarmiddel toen er nog geen diepvriezers waren. Men bestrooide dan vlees of vis met zout en bewaarde het in 'zoutkisten' (= pekelen) genoemd.
Door voedsel met zout in te wrijven, drogen de aanwezige bacteriën uit, waardoor dit voedsel niet bederft.

In Magdala was er een soort industrie voor het zouten van vis. Omdat gezouten vis beter bewaard werd, kon die gemakkelijk over het hele Romeinse Rijk vervoerd worden. Zo verkocht men in Rome vis uit Magdala.

Betaalmiddel

In streken waar weinig zout was, werd zout lange tijd als betaalmiddel gebruikt.
Het woord salaris betekent letterlijk 'zoutrantsoen'. Dit was een staafje zout dat Romeinse soldaten kregen als deel van hun loon, hun 'salaris'. (sal = sel = zout)

In Rome herinnert de Via Salaria aan het belang dat zout vroeger had. Die weg uit de Romeinse tijd liep / loopt van Rome naar de kust van de Adriatische Zee, naar de zoutmoerassen bij Ostia waar zout gewonnen werd.

Waar?

Omdat men zout kon bekomen door het verdampen van zout water in pannen of bedden, werd het vooral gewonnen aan de kust van de Middellandse Zee en langs de zuidwestkust van de Dode Zee. (De Dode Zee is zo zout dat men er in bovendrijft zonder te zwemmen.)

2 Guerande
Foto © Chantal Leterme (2019)
Huidige zoutwinning in Guérande aan de Atlantische oceaan (Frankrijk)

Symbool

Woestijnbewoners gaven zout aan hun gasten als teken dat ze welkom waren.
Wanneer twee mensen vriendschap wilden sluiten, gebeurde dat door elkaar zout aan te reiken tijdens de maaltijd.
Tot op vandaag is bij Arabieren het eten van brood en zout een teken dat men met elkaar in vriendschap verbonden is.
Bij de joden bekrachtigde zout het verbond tussen God en zijn volk.

Zout als symbool bij een verbondssluiting, betekent: zoals zout niet kan bederven, zo zal het verbond dat men gesloten heeft er voor altijd zijn.

Bijbel

Oude Testament

Exodus 30, 34-38

Toen zei God tot Mozes: 'Neem geurige kruiden, storaxbalsem, onyx, galbanum en andere kruiden, en zuivere wierook: alles in dezelfde hoeveelheid. Daarvan moeten jullie, zoals een reukwerker dat doet, een reukwerk bereiden, vermengd met zout, zuiver en gewijd. Een deel daarvan moeten jullie fijnwrijven en voor de verbondsakte leggen in de tent van de samenkomst waar Ik tot jullie kom. Jullie moeten het als hoogheilig beschouwen. Het reukwerk dat jullie bereiden is voorbehouden aan God. Jullie mogen het in die samenstelling niet maken voor jullie zelf. Wie het namaakt om van de geur te genieten zal uit zijn volk verwijderd worden.

Leviticus 2, 13

Bij alle meeloffers moeten jullie zout doen. Bij geen ervan mag het zout van uw verbond met God ontbreken. Jullie moeten dus zout voegen bij alle offers die jullie aanbieden.

Omdat zout een zuiverende en louterende werking heeft, zou dit de reden kunnen geweest zijn dat men zout toevoegde aan de offers in de tempel.

2 Kronieken 13, 4-5

‘Nu ging Abia op de berg Semaraim in het Efraïmgebergte staan en riep: 'Luister naar mij, Jerobeam en heel Israël. Jullie weten heel goed dat de God van Israël, het koningschap over Israël voor altijd gegeven heeft aan David en aan zijn zonen, door een verbond bekrachtigd met zout.’

Nieuwe Testament

Matteüs 5, 13

‘Jullie zijn het zout van de aarde. Maar als het zout zijn kracht verliest, waar mee zal men dan zouten? Het deugt nergens meer voor dan om weggeworpen en door de mensen vertrapt te worden.’
Lees meer

Marcus 9, 49-50

‘Iedereen zal met vuur gezouten worden. Het zout is iets goeds. Maar als het zout zoutloos wordt, waarmee zullen jullie het dan opnieuw zijn smaak geven? Heb zout in jullie zelf en leef in vrede met elkaar.’